Hakemimiz Cüneyt Çakır, final ümidiyle çıktığı Rusya yolculuğundan; buruk bir gururla ülkemize dönecek.

Gönlümüzde final vardı. Aslında finali fazlasıyla hak etmişti. Onun finali yönetememesinin nedeni asla başarısızlık ya da saha içi bir olumsuzluk değil. Onun finali yönetememesinin nedeni tamamen futbolun siyaseti.

Sıradan bir şey değil

Finali beklerken, yarı final yönetmek bizi üzdü. Fakat bu yarı final de küçümsenmemeli. Ardı ardına iki Dünya Kupası’na katılmak ve ikisinde de yarı final yönetmek... Ulaşılması zor bir başarı hikâyesi bu!

2012’de Avrupa Şampiyonası ile başlayan, 2014 Dünya Kupası ve 2016 Avrupa Şampiyonası ile devam eden; 2015 Şampiyonlar Ligi finaliyle taçlanan ve 2018 Dünya Kupası’nda “Daha bitmedi!” dedirten bir başarı hikâyesi... 2012 Dünya Kulüpler Kupası finalini de unutmamak lazım. Öyle sıradan bir başarı değil bu... Bu Dünya Kupası’nda futbolun beşiği İngiltere’den hakem yoktu.

Collina ona güvendi

Avrupa futbolunun lokomotifi Almanlar’ın hakemi Felix Brych; final umuduyla gelmişti ama yönettiği tek grup maçıyla ülkesine dönmek zorunda kaldı.

Fransız Clement Turpin, İspanyol Mateu Lahoz grup maçları biter bitmez ülkesine döndüler. Çakır son ana kadar Collina’nın en güvendiği isim olarak ekibiyle Rusya’da kaldı.

İngilizler’in, Almanlar’ın, İspanyollar’ın, Fransızlar’ın; en önde gelen futbol ülkelerinin hakemlerinin başaramadığını, bir Türk hakem başardı.

Teşekkür ediyorum...

Gruplarda Fas-İran ve Nijerya-Arjantin maçlarında görev yaptı. İkisinden de tam puan aldı. Nijerya-Arjantin maçında VAR müdahalesine rağmen kararının arkasında durması; FIFA hakem kurulundan takdir aldı. Bizzat Collina yaptığı basın toplantısında bunu dile getirdi. Son çıktığı yarı final maçında da sahanın hâkimiydi. Oyun tamamen kontrolünde oynandı. Bitiş düdüğünü çaldığında iki takım da hakem kararlarını sorun etmiyordu.

Ben kendi adıma Cüneyt Çakır ve ekibindeki diğer iki değerli hakemimiz Bahattin Duran-Tarık Ongun’a teşekkür ediyorum. Bize yaşattıkları bu tarifsiz gurur için...

Dün gece Cüneyt Çakır, yardımcıları bahattin Duran ve Tarık ongun tarih yazdılar. Türk insanına büyük bir gurur yaşattılar. üst üste katıldıkları iki Dünya Kupası’nda da yarı final maçında görev almayı başardılar.

Final maçını bekliyorduk ama bu da öyle küçümsenecek sıradan bir maç değildi. Teşekkürler Çakır... Teşekkürler Duran... Teşekkürler Ongun...

Hırvatistan’ın beraberlik golü çok tartışılacağa benziyor. perisic’in ayağı rakibinin kafasına kadar kalkıyor. burada savunma oyuncusu kalkan ayağı görmediği için, bu ayaktan etkilenmiyor ancak perisic’in ayağı tehlikeli olacak yükseklikte. yüzde elli elli bir pozisyon.

Çakır gole prim tanıdı. Zaten ‘VaR’ da pozisyona gol verilmesinin hatalı olmadığını tespit etti. bu golü sow’un iptal edilen golüyle kıyaslayanlar olacaktır. Tamamen birbirinden farklı iki pozisyon. sow’un golünde her şeyden önce temas var.

Dünya Kupası 35 hakemle başlamıştı. 18 hakem ülkesine gönderildi. Rusya’da kalan 17 hakem; çeyrek final, yarı final, üçüncülük ve final maçları için çalışmalarına devam ediyorlar.

Yaşanan en büyük sürpriz, Almanlar’ın ünlü hakemi Felix Brych’in bir maç yönetip, ülkesine gönderilmesi oldu. Alman milli takımının başarısızlığıyla sarsılan Alman Futbol Federasyonu, final yöneteceğini düşündükleri hakemleri de gönderilince tam bir şok yaşadılar. FIFA’ya bunun sebebini soran Almanlara cevap verilir mi, verilirse ne cevap verilir, bilemiyoruz.

Hakem tepki çekebilirdi

Dün itibariyle finalin Avrupalı iki takım arasında oynanmasının kesinleşmesi, Avrupalı bir hakemin finali yönetme şansını arttırmış oldu. Finali Güney Amerikalı bir takımla, Avrupalı bir takım oynayacak olsaydı; Avrupa’dan atanacak hakem tepki çekebilirdi. Diğer taraftan da son iki Dünya Kupası Finali’ni Avrupalı hakemlerin yönetmiş olması, Avrupalılar’ın final şansını azaltan bir sebep olarak da görülebilir.

Collina’nın takdirini kazanması

Cüneyt Çakır’a çeyrek finalde görev verilmemiş olması onun yarı final ya da final maçı için düşünüldüğünün kanıtı gibi. O halde Çakır’ın en az yüzde 33 final yönetme şansının olduğu rasyonel bir gerçek. Yönettiği iki maçtaki başarılı performansı, VAR’ın hakemlerin hatalarını düzelttiği turnuvada, VAR’ın hatasını düzelterek Collina’nın takdirini kazanması; ayrıca mevcut tecrübe ve kariyeri Çakır’ı final için en şanslı hakem durumuna getiriyor. Final Avrupa’dan bir hakeme giderse Çakır en büyük aday.

Güney Amerikalı hakemler...

Hollandalı Kuipers belki Çakır’a rakip olabilir. Avrupa’dan Lahoz ve Rocchi için finalin erken olduğunu düşünüyorum. İranlı Faghani de finali yönetmeye en yakın hakemlerden. Çakır kadar olmasa da şansı hayli yüksek.

Güney Amerika takımları finale gelemediler. Bu durum Güney Amerikalı hakemlere şans doğurabilir. Nereden bakarsanız bakın, Çakır bir adım önde ama inşallah futbolun siyasetine kurban gitmez.

Final yönetme ihtimalleri

Cüneyt Çakır - Türkiye %51

Alireza Faghani - İran %29

Bjorn Kuipers - Hollanda %10

Diğer %10

■ Bu 18 müdahalenin 13’ünde hakemler kararını değiştirdiler. 5’inde ise kararlarının arkasında durdular ve değiştirmediler.

■ Hakemlerin “Devam” dediği tam 8 pozisyonda VAR devreye girdi. Pozisyonu tekrar izleyen hakemler kararlarını değiştirdiler ve penaltı verdiler.

■ 2 maçta hakem verdiği penaltının hatalı olduğunu, 1 maçta ise penaltı öncesi ofsayt olduğunu görüp; penaltı kararını geri aldı. Yine 2 maçta ofsayt gerekçesiyle iptal edilen gol, VAR yardımıyla geçerli sayıldı.

■ 2 kırmızı kart beklentisi, 1 hatalı penaltı, 2 de verilmeyen penaltı şüphesiyle kenara çağırılan hakemler pozisyonu tekrar izlemelerine rağmen kararlarını değiştirmediler.

■ Paraguaylı hakem Caceres, yönettiği 2 maçta 4 kez VAR müdahalesine muhatap oldu. Caceres, 3 kez kararını değiştirmek zorunda kalırken, Ronaldo’nun dirsek pozisyonda kararının arkasında durarak, sarı kartında ısrarcı oldu.

■ Turnuvada 4 kez Gol Çizgisi Teknolojisi (GLT) devreye girdi. Sistem 2 kez gol kararı verirken, 2 kez de gol olmadığını
tespit etti.

■ Bu turnuvaya kadar, 1 Dünya Kupası’nda en çok 18 penaltı çalınmışken; bu yıl 48 maçta, hakemler 24 kez penaltı noktasını göstererek rekor kırdılar. Bu penaltıların 8 tanesinde VAR müdahalesi vardı.

■ 2010 Dünya Kupası’nda 17 kez, 2014’te ise 10 kez kırmızı kart gösteren hakemler; şu ana kadar 3 kez kırmızı kartlarına başvurdular. Bu kırmızların hiç biri yaralayıcı müdahaleden çıkmadı. 2‘si ikinci sarı karttan, 1’i de bariz gol şansını önlemekten çıktı.

■ Topsuz alan ihlallerinde; kendini yere atan, hakemi aldatmaya çalışan oyuncu sayısında ciddi azalma gözlemlendi. Rakibini sakatlamaya yönelik müdahalede bulunan oyuncu yok diyebiliriz. Maçlarda sertlik seviyesinde düşüş bariz bir şekilde belli oluyor.

■ Finali hangi hakemin yöneteceği de merak konusu. Gönlümüz Çakır’dan yana. İki maçında da Collina’dan tam not aldı. Finale hangi takımların kaldığı ve finale kalacak takımların hangi kıta coğrafyasından oldukları, hakemin belirlenmesinde önemli rol oynayacak. Son iki finalin Avrupalı hakemler tarafından yönetilmiş olması Avrupalı hakemler için olumsuz bir durum. Turnuva finali bir Avrupalı hakem tarafından yönetilirse yarış Kuipers ve Çakır arasında geçer. Bana göre Asyalı Faghani, Arjantinli Pitana final için öne çıkan diğer isimler.

Nijerya-Arjantin maçında penaltı beklentisine Çakır ‘devam!’ dedi ancak Video Yardımcı Hakem (VAR), pozisyonu tekrar izlemesini istedi. Pozisyonu izleyen Çakır, kararını değiştirmedi. Turnuvada daha önce de Turnuva boyunca K.Rika-Sırbistan maçında, Senegalli hakem Diedhiou; İran-Portekiz maçında, Paraguaylı Caceres, Meksika-İsveç maçında Arjantinli Pitana; VAR müdahalesine rağmen kararlarının arkasında durmuştu. Arabistan-Mısır karşılaşmasında Kolombiyalı Perez de yine VAR uyarısına rağmen verdiği penaltı kararını değiştirmemişti. VAR ‘Açık ve bariz’ bir hata yoksa müdahale etmemelidir. Müdahale ederken, “Pozisyonu tekrar izlemeni öneririm” diyerek hakemi uyarır. Hakemi yönlendirecek ve kararını etkileyecek farklı bir söylemde bulunamaz.

Müdahale durumunda hakem;

1-Pozisyonu tekrar izlemeyi reddedip, kararının arkasında durabilir.
2-Tekrar izleyerek, hatalı kararını değiştirebilir.
3-Tekrar izlemesine rağmen kararını değiştirmeyebilir.

Yanlış olan...

Bu maçlarda hakemlerin kararlarının arkasında durması doğruydu. Yanlış olan ‘Açık ve bariz’ olmayan bir hata için müdahale edilmesiydi. Şunu da belirtmemizde fayda var. Protokolde ‘Seling Decision (kararı satma)’ diye bir ifade var. Stres yükseldiğinde, kararın doğruluğunu duyurmak için yapılan bir manevra. Müdahalelerin amacı bu ifade de olabilir.

32. dakikada Balogun, Di Maria’yı düşürünce Arjantinliler, kırmızı kart beklediler. Çakır gösterdiği sarı kartta haklıydı çünkü kademede bir başka Arjantinli oyuncu vardı. 44’te ise Nijeryalılar, Iheanacho’nun düşüşünde penaltı beklediler ancak Rojo topa müdahale etmişti, devam kararı doğruydu.

49’da Çakır tereddütsüz penaltı noktasını gösterdi. Maschera, Nijeryalı Balogun’u ceza sahasında çekerek düşürmüştü. Karar tartışmasız doğruydu. Video Yardımcı Hakem de kararı doğru bulduğu için müdahale gereği hissetmedi.

75. dakika maçın kader anıydı. Arjantinli Rojo topu kafasıyla uzaklaştırmak isterken, kafasından seken top eline geldi. VAR pozisyonun penaltı olduğunu düşünerek Çakır’ı kenara çağırdı. Pozisyonu tekrar izleyen Çakır kararının arkasında durarak doğru olanı yaptı.

Çakır, dünkü yönetimiyle “Ben final maçının en önemli adaylarından biriyim!” diye Collina’ya mesaj gönderdi.

Cüneyt Çakır başarılı bir maç çıkarttı, ekibiyle uyumu çok iyiydi. Oyuncuların saygısını kazandı. Video Yardımcı Hakem’lerine iş düşürmeden, sorunsuz bir maç tamamladı. Çakır, Euro 2012 ile başladığı üst düzey turnuva kariyerine; 2014 Dünya Kupası, Euro 2016 ve 2018 Dünya Kupası’yla devam ediyor. Araya bir de Şampiyonlar Ligi finali sıkıştırdı. Bir önceki Dünya Kupası’nda yarı final yönetmişti. Artık sıra finale geldi diye düşünüyorum. Collina’nın aklında final için 3-4 hakem isimi varsa, bunlardan birisi Çakır.

Final adayıdır

Maçların gidişatı, finale kalan ülke, finale kalan ülkelerin bulundukları kıta coğrafyası da final hakeminin belirlenmesinde önem arz ediyor. Çakır’ın ilk maçının Fas-İran olmasını önemsiyorum. İsmi küçük ama zor bir maça atandı. Genelde final için düşünülen hakemler bu tarz maçlara atanır. Dünya Kupası finalinde temsilcimiz Çakır’ın rakipleri Felix Brych, Björn Kuipers ve Ravshan Irmatov olabilir.

Bu Dünya Kupası görev yapacak hakemler için ilginç bir deneyim olacak. Sahadaki 4 hakeme; Video Operasyon Odası’nda, 4 Video Yardımcı Hakem destek olacak. Ayrıca 4 teknik elemanla hata payı sıfıra indirilmeye çalışılacak. Bir maçı 24 göz analiz edecek! Son derece ayrıntılı düşünülmüş ve hassasiyetle planlanmış bir organizasyonla karşı karşıyayız. Belirtmem gerekir ki bu uygulamalar Dünya Kupası’na özel uygulamalar. Büyük bir organizasyon hatasız atlatılmak isteniyor. İleride ulusal düzeyde yapılacak VAR uygulamalarında bu kadar ayrıntıyı organize etmek mümkün görünmüyor.

VAR ekibi

Video Yardımcı Hakem (VAR) ve ona yardımcı olacak üç Asistan Video Yardımcı Hakem’den (AVAR1, AVAR2 ve AVAR3) oluşacak. Tüm VAR üyeleri, ülkesinde VAR denemeleri yapılan ve bu sistem üzerinde tecrübe kazanmış hakemlerden seçildi. 12 kameradan 1 operatör sorumlu olacak. Bu operatörler en iyi kamera açılarını seçerek VAR ekibine sunacak.

VAR

Üst monitördeki ana kamerayı izleyecek, gerektiğinde operatörlerin kendisine aktardığı en iyi açıları dört bölmeli monitörden kontrol edecek. Takıma liderlik edecek ve maçın hakemiyle iletişim kurmaktan sorumlu olacak.

AVAR1

VAR şüphelendiği bir pozisyonu tekrar izlerken, akan oyunu takip edecek ve yaşananlar hakkında VAR’ı bilgilendirecek, gerektiğinde hakemle iletişim kurabilecek.

AVAR2

Ofsayt tespitinden sorumlu olacak. Uzmanlaşmış yardımcı hakemlerden atanacak.

AVAR3

Görevi VAR hakemine yardımcı olmak ve ofsayt tespiti yapan AVAR2 ile VAR arasında iletişimi sağlamak.

Video Operasyon Odası (VOR)

VAR ekibi, Moskova’daki Uluslararası Yayın Merkezi’nde (IBC) bulunan merkezi bir ‘Video Operasyon Odası’nda bulunacak. Stadyumdan gelen kamera görüntüleri fiber optik ağ üzerinden bu merkeze aktarılacak. Sahadaki hakem, fiber bağlantılı radyo sistemi aracılığıyla Moskova’daki VAR ekibiyle iletişime geçecek. Görüntü ve seslerin merkeze aktarılması 1 saniyeden daha kısa sürede gerçekleşecek.

VAR bilgi sistemi

Maçlarda bir FIFA çalışanı, VAR yardımıyla değişen kararların farklı adımları hakkında yayıncılara, yorumculara ve izleyicilere bilgi aktarılmasını sağlanacak. Bu kişi Video Operasyon Odası’nda yer alacak. Hakem iletişim sisteminden gelen seslere ve VAR’ın baktığı kamera açılarına erişebilecek. VAR Bilgi Sistemi, TV için VAR’a özgü grafik şablonları ve stadyumdaki dev ekranın otomatik olarak oluşturulması için de kullanılacak.

Kameralar

VAR ekibi, sekiz tanesi süper yavaş hareket eden ve altı tanesi ultra ağır çekim kamerası olmak üzere 33 kameradan yararlanacak. Ayrıca, iki ofsayt kamerası olacak.