Olaylı Konyaspor-Beşiktaş U21 maçıyla ilgili karar açıklandı. Bu ligde temsilci olmadığından, hakem raporu esas alınmış olmalı! 5 Konyasporlu ‘Saldırı’ suçundan 5 maç, 1 Beşiktaşlı ise yine ‘saldırı’ suçundan 2 maç ceza aldı. ‘Saldırı’ maddesinin alt/üst sınırı 5 ila 10 maç... Konyasporlular alt sınırdan cezalandırılmış. Beşiktaşlı futbolcu ise belli ki ‘haksız tahrik’ indirimi yapılarak 2 maç ceza almış! Cezalardan şu anlaşılıyor: ‘Konyasporlu 5 futbolcu toplu halde Beşiktaşlılar’a saldırmış. Bütün Beşiktaşlılar -biri hariç- yedikleri dayağa razı olmuş, hiç karşılık vermeden, el kaldırmadan beklemişler!’

Toplu saldırı var

Bana göre bu cezalar ‘Hayatın olağan akışına uygun değil. Biri saldırırken diğeri seyretmez. Kabul edelim öyle oldu. O halde ortada ‘Toplu saldırı var!’ demektir. ‘Toplu saldırı’ var ise bu kez de Konyasporlular’a neden alt sınırdan ceza verdiğinizi izah edemezsiniz. Belli ki ‘Ya maçın hakemi yaşananları eksik rapor etmiş ya da Hukuk Müşavirliği eksik sevk yapmış. En son seçenek çok daha acı: ‘Ya da Fikret Orman’ın sert açıklamaları sonrası, Disiplin Kurulu her zaman ya ptığı gibi ‘denge(!)’ sağlamaya çalışmış!

Ümit Öztürk’ün 28’de verdiği penaltı ve Vida’ya gösterdiği kırmızı kart yüz de 100 doğruydu. 33’te Volkan’nın gördüğü sarı kart hatalıydı. Kesinlikle kırmızı olmalıydı. Volkan rakibinin bilekten üstüne, kramponunun vidalarıyla, yaralayıcı bir müdahalede bulunmuştu. Pozisyona VAR neden karışmadı anlayamadım.

49’da ise Medel-Uğur pozisyonunda penaltı kararı çıktı.Öztürk pozisyonu tekrar izlemesine rağmen kararını değiştirmedi. Bana göre pozisyonda penaltı yoktu. 90’da Babel, Hadziahmetovic’in kasığına kramponunun vidalarıyla bastı. Yaralayıcı ve acımasız bir hareketti. Kırmızı kart çıkmalıydı.

Video başında Mete Kalkavan yine pozisyona müdahale gereği duymadı. VAR’ın olduğu bir maçta, kararların bu kadar tartışılır olması kabul edilebilir değil.

Başakşehir'in verilmeyen golü sırasında VAR bağlanttısı kopmuştu. Golde ofsayt yok görünüyor. Ancak Riva ile iletişim kesildiyse hakem Palabıyık kimle görüştü ve golü iptal etti? Cevap aradığımız soru bu.

Bu maç, VAR’a olan güveni yerle bir etti. Başakşehir’in golü sırasında yayıncının ekrandaki uyarısından anladığımız kadarıyla, Riva ile bağlantı kopmuştu. Golde ofsayt yok görünüyor. Bağlantı koptuysa, hakem Palabıyık kimle görüştü ve golü iptal etti? Cevap aradığımız soru bu! 4. hakemin yanında “VAR sorumlusu” bulunuyor. Bu kişi Riva’yla telefon bağlantısı kurabiliyor. Ofsayt bilgisini hakemler bu kişiden almışsa, bu hem protokole aykırı hem de tam bir skandaldır. Karar mekanizmasına, hakem ekibi haricinde bir TFF görevlisi dâhil olmuş olur ki buna inanmak istemem.

İşler hiç iyi gitmiyor

Bu pozisyonla ilgili; sonradan kamuoyuyla paylaşılan hiçbir görüntüye de artık güvenmem. Çünkü görüntüde oynama yapıldı tartışmalarını önleyemezsiniz. Fenerbahçe-Beşiktaş maçında Atiba’nın pozisyonu ile ilgili bir gün sonra görüntü sızdırmak, Bursaspor maçında video hakemlerin yerlerinde olmadıklarını gösteren görüntü, şimdi bu pozisyon... İşler hiç iyi gitmiyor. VAR başımıza bela oldu!

Bence dün akşam, maçın son saniyesinde Antalyaspor’un net bir penaltısı verilmedi. Bu penaltı günahıyla/sevabıyla Video Yardımcı Hakem Mete Kalkavan’ın sorumluluğundaydı. Çünkü ceza sahasına kornerden gelen ortada, Çakır muhtemeldir ki topun düşeceği yeri kontrol ediyordu. Topsuz alanda Muslera Maicon’u itmişti. Dikkatle izledim bu itme sırasında top da oyuna girmişti. Pozisyonun hemen ardından maç bitti. Bu sırada Kalkavan, Çakır’ı uyarmalı ve pozisyon hakkında onu bilgilendirmeliydi. VAR Protokolü’ne göre: “Maç bitmiş olsa bile, oyuncular sahayı terk etmediği sürece penaltı kararı verilir!”

Muslera’ya sarı gerekirdi

Maçta diğer tartışılan konu ise oyunun hemen başındaki bir diğer Muslera-Maicon pozisyonuydu. Bu pozisyonda Muslera’nın hareketine kırmızı kart diyenlere katılmam. Çünkü Muslera’nın hedefinde top var ve topa temas ediyor. Sonrasında kontrolsüz davranıp rakibine de faul yapıyor. Harekette belli oranda şiddet var ama acımasızlık ve yaralayıcılık yok. Dolayısıyla kırmızı kart olmaz ama mutlak bir sarı kart gerekirdi. 45’te Galatasaray lehine verilip daha sonra iptal edilen penaltıdaki uygulama ise doğruydu.

7. hafta itibariyle; 23 farklı maçta, 32 kez hakem kararına Video Yardımcı Hakemler müdahale ettiler. Bu 32 karardan 23’ü hakemler tarafından değiştirildi. Ofsaytla ilgili 11 müdahalenin tamamı düzeltildi. Penaltılarla ilgili 3, sorunlu gollerle ilgili 3, kırmızı kartlarla ilgili ise 6 karar düzeltilmiş görünüyor. Sistemin takımlara etkisine bakarsak... VAR sistemi olduğu için Fenerbahçe ve Malatyaspor 2, Başakşehir, Erzurumspor ve Rizespor ekstra 1 puan kazandı.

Sonuçlar değişmedi

“Değişen 23 karara rağmen bu kadar az puan kazancı mı olur?” demeyin. Çoğu maçta VAR müdahalesi kararı değiştirse bile maç sonucu değişmedi. Örneğin 2 kararın değiştiği Trabzonspor-Göztepe maçında; Trabzonspor’un 1 golü VAR ile geçerli sayılırken, bir golü de VAR yardımıyla geçerli sayılmadı. Kasımpaşa-Alanya maçında Kasımpaşa’nın bir golü VAR yardımıyla iptal edilirken, verilmeyen bir golünün VAR yardımıyla verildiği gibi...

Sistem olmasaydı

VAR sistemi olmasaydı, Bursaspor 5, Sivasspor 2, Göztepe ise 1 puan fazladan almış olacaktı. Sistemden “en çok zarar gören takım” durumundaki Bursaspor; Başakşehir’e elle, Rize’ye ofsayttan attığı goller geçerli olsa berabere bitirdiği bu iki maçtan galip ayrılacaktı. 2-1 kaybettiği Fenerbahçe maçında ise penaltıları iptal edilmese belki de maçı berabere tamamlayacaktı.

10 takıma dokunmadı

Geriye kalan 10 takım açısından değişen bir durum yok. VAR olmasaydı da puanlarında bir değişiklik olmayacaktı. Sadece averajlarda değişiklik olacaktı. Örneğin Galatasaray maçında Akhisar’ın golü ofsayt gerekçesiyle VAR tarafından iptal edildi. Maç 4-0 değil de 3-0 bitmiş oldu.

Dün oynanan maçta hakem ekibini zora sokacak bir pozisyon yaşanmadı. Çakır ve ekibi kariyerlerine yakışan bir maç çıkarttılar. Maçın sonlarına doğru Çakır ve ekibinin Riva ile olan ‘VAR’ sistemi bağlantıları kesildi. Aynı sorun bir önceki gün Trabzon’da da yaşanmıştı. Önlemini şimdiden almak gerekir.

Tek tartışma maçtaki penaltı pozisyonuydu. Tüm uygulamalar VAR Protokolüne uymak zorunda. Müdahale için kararın yüzde 100 hatalı olması gerekir. Diğer ve daha önemli olanı ise hakem ve VAR arasında geçen konuşmanın içeriğidir. VAR öncelikle hakeme ne gördüğünü sorar. Pozisyona yakın olan hakemin muhtemeldir ki söylediği şudur: Formadan çekme gördüm, oyuncu rakibini çekip anında bıraktı ve çekme bana göre penaltı için yeterli değildi. VAR’ın gördüğü de bu anlatılandan farklı olmayınca, MHK talimatına göre de müdahale yapılmadı.

Namoğlu’nun hakemlere talimatı şudur: Sahada hakemin gördüğüyle, TV’de gördüğünüz aynı ise hakemin yorumuna müdahale etmeyin! Dolayısıyla Göçek de verilen talimatı uygulamış, müdahalede bulunmamıştır.

Bu pozisyona yavaşlatılmış çekimde veya fotoğrafa bakarak karar vermek hatadır. Ağır çekimde 3 saniye süren görüntü normal akan oyunda çekip bırakma şeklinde görülür. Bana göre de bu çekme penaltı için yeterli değildir, hakemin kararına saygı duymayı gerektirir.

Bu hafta oynanan maçlar sonrası, Video Operasyon Odası (VOR) ile Yayıncı Kuruluş ilgilileri arasında etkili bir iletişime ihtiyaç duyulduğu ortaya çıktı. Galatasaray maçında, Akhisar’ın kazandığı goldeki ofsayt kararının hangi pozisyon için verildiği anlaşıldığında, neredeyse ilk yarı bitiyordu. Bu sürede birçok olumsuz yorum yapıldı. Derbide ise yayın sırasındaki ve maç sonu programlarındaki kamera açılardan topun Atiba’nın eline temas ettiğini gördük. Ben dâhil birçok yorumcu, pozisyonun penaltı olduğunu söyledi. “VAR nerede?” nidaları atıldı.

Sosyal medyada yer aldı

2 gün önce sosyal medyaya, kale arkası kamera açısı düştü. Topun Atiba’nın elinin bir karış üzerinden geçtiği, eliyle hiçbir temasının olmadığı açıkça görülüyordu. Videodaki konuşmalara bakılırsa, bu görüntü maç sırasında VOR’da pozisyon incelemesi sırasında kullanılan görüntüydü. Görüntü yayıncı tarafından hiçbir platformda yayınlanmamış, sadece Video Yardımcı Hakemler görebilmişti. Görüntünün hangi sebeple yayın sırasında ya da sonrasında kullanılmadığı tartışmalarına girmeden; çözüm odaklı bir öneri getirmek istiyorum.2018 Dünya Kupası’nda FIFA, “VAR Bilgi Sistemi” uygulamasını hayata geçirmişti.

Aslında bir zorunluluk...

FIFA’nın; yayıncılar, yorumcular, taraftarlar ve TV izleyicileri için geliştirdiği sistem şu şekilde çalışıyordu: Her maç için bir FIFA çalışanı, VAR yardımıyla değişen kararların farklı adımları hakkında; yayıncılara, yorumculara ve izleyicilere bilgi aktarılmasını sağlamak üzere VOR’da yerini alıyordu. Bu görevli, hakem iletişim sisteminden gelen seslere ve VAR’ın baktığı kamera açılarına erişebiliyordu. Eş zamanlı olarak yayıncı ile iletişime geçen bu kişi, karar verme sürecinin basamaklarını yayıncıya aktarıyordu. Dolayısıyla VAR’ın hangi görüntüye/açıya göre karar verdiği aynı anda ekrana yansıyor, spiker de pozisyonu açıklıyordu ve bu yayıncı açısından bir zorunluluktu.

Hayata geçmiş olsa...

Bu uygulama bizim ligimizde de hayata geçmiş olsa, bu hafta yaşadığımız tartışmaların hiç birini yaşamayacaktık. Yaklaşık bir ay önce, bu sütunlarda, “Video odasına, Dünya Kupası’nda olduğu gibi uzman Yardımcı Hakem gerekli” diye yazmıştım. Bu önerim gerçeğe dönüştü ve ilk defa derbide masaya bir uzman Yardımcı Hakem (Bahattin Duran) oturdu. Bakarsınız yakın zamanda “VAR Bilgi Sistemi” de ligimizde hayata geçer.