Konyaspor - Beşiktaş maçının genelinde Abdülkadir Bitigen çok fazla kritik pozisyonla karşılaşmadı. Genelde faul ve kart standardını korudu ancak zaman zaman, değerlendirme hataları da yaptığı oldu. Özellikle Ahmet Oğuz’un önce 21. dakikada Josef’e, 34. dakikada Gedson’a faullerinde sarı kartı atlaması; genel performansına yakışmadı.

46. dakikada Ahmet Oğuz’un Muleka ile ikili mücadelesi omuz omuza bir mücadeleydi. Faul ve bariz gol şansını önlemekten kırmızı kart bekleyenler oldu ama hakemin devam kararı doğruydu.

Maçta cılız penaltı beklentileri oldu. Hakem bunları doğru yorumladı ve pozisyonları devam ettirmesi doğruydu.

Maçın hakemi Kadir Sağlam açısından rahat bir maç oldu. Maçın hemen başında, skoru eline alan ev sahibi takımın, maç boyu üstün oyunu, dikkatleri hakemin üzerinden aldı. Hakem, maçı kart göstermeden tamamladı.

Eskiye dönüş

Ama maçta gösterilmesi gereken en az 5 sarı kart vardı. Hakem 3 kez kornere çıkan topa, aut kararı verdi. Skor bu kadarrahat olmasa ve maç sıkışmış olsa, problemi çözebilecek yeterlilikte görünmedi. Uzatma dakikalarıyla ilgili, Dünya Kupası sonrası MHK tutum değiştireceklerini duyurmuştu. Tekrar eskiye dönüş başladı. 10 oyuncunun değiştiği maç, sadece 4 dakika uzatıldı.

Geçtiğimiz haftalarda da tartışma konusu olan “Yapay zeka” atamaları, önümüzdeki süreçte de eleştirilmeye devam edeceğe benziyor. Çözüm yerine, sorun üretecek gibi görünüyor. Bu haftanın atamalarına baktığımda bu fikrim pekişti. Normal şartlarda yapılmaması gereken atamalar, “algoritma” marifetiyle yapılmış ve sorunlara adeta davetiye çıkarılmış.

İkisi de tecrübesiz

● Lig lideri Galatasaray’ın maçına Ogün Kamacı, lig ikincisi Fenerbahçe’nin maçına ise Cem Özbay isminde iki yardımcı hakem atanmış. Bu iki yardımcı hakem de 5 gün önce Süper Lig yardımcı hakemliğine terfi ettiler. Kariyerlerinde hiç Süper Lig maçı yönetmediler.Haftanın en önemli iki maçına, en tecrübesiz iki ismi atama becerisini gösteren “algoritma” sorun çözmenin çok uzağında olduğunu gösteriyor.

Adaletin uzağında

● Geçtiğimiz hafta oynanan Başakşehir-Adana Demirspor maçının hakemi Arda Kardeşler, bu sezonun sayılı kötü hakem performanslarından birini sergilemişti. “Algoritma” Kardeşler’e bu hafta da Kayserispor-Sivasspor maçını uygun görmüş. Adaletin uzağına düşmüş.

Önemli risk almışlar

● Antalya-Fenerbahçe ve Karagümrük-Konyaspor maçlarında iyi sinyaller vermeyen Kadir Sağlam’ı, lider Galatasaray’ın Hatayspor’la oynadığı zorlu maça atayan “algoritma” önemli risk almış. Kadir Sağlam tecrübesine göre zor bir göreve atanmış.

Maç önemli, ama...

● Alanyaspor-Trabzonspor maçında, vasatın altında performans sergileyen Kürşat Filiz’i de Gaziantep FK-Fenerbahçe gibi çok önemli bir maça atanmasında “algoritma” sakınca görmemiş. Oysa ki bu maç ligin önemli dönüm maçlarından birisi olacak ve Filiz henüz bu zorlu maç tecrübesinin uzağında bir isim. Beşiktaş maçında Abdulkadir Bitigen ve Trabzonspor maçında Ali Şansalan atamaları yerli yerinde görünüyor.

Maçın hakemi Halil Umut Meler şanslı günündeydi. O kadar çok kart hatası yaptı ki, hatalı kartlarından biri ikinci sarı karta dönse ya da maçın sonucu ve gidişatı daha farklı bir yöne gitse; bugün tartışmaların hedefinde olurdu. 10’da Henrigue’nin, Barışı formasından çekerek düşürdüğü pozisyonda çıkan sarı kart doğruydu. Bariz gol şansı olmazdı. Serdar Aziz kademeye girecek pozisyondaydı. Sonrasında Gustavo’nun rakibinin yüzüne gelen krampon darbesi kazara oldu. 14’te Galatasaray’dan Abdulkerim’in golünün ofsayt gerekçesiyle iptali doğruydu. 25’te Boey’in, Kerem’e faul yaptığı gerekçesiyle çalınan düdük bence hatalıydı. Bu karara sinirlenen Boey topu yere vurunca kart gördü. Olivera ise hakeme temas ettiği için sarı gördü ama bu sarı kart tolere edilebilirdi. Hakemin otoritesine karşı yapılmış bir eylem değildi. 34’te Nelsonn’un sarı kartı doğruydu. 39’da Szalai’nin Kerem’in ayağına bastığı pozisyonda sarı kart çıkmalıydı ama hakem faul çalmadı. 42’de King’in, Mertens’in yüzüne gelen dirseğine sarı kart çıkmalıydı ama hakem faul çalmakla yetindi.

Kırmızı doğruydu

45+5’te Barış Alper, Samuel gerginliğinde karşılıklı birer sarı kart çıkabilirdi. İlk yarının sonunda Galatasaray’ın korner atmasına müsaade etmeden ilk yarıyı bitirmesi uygun olmadı. Uzatmalarda da kaybolan süre vardı. Mertens itirazdan sarı kart görmüş oldu. 67’de Mentens’in faulünde ikinci sarı kart beklentileri oldu ama itirazlar gereksizdi. Sarı kartlık bir durum yoktu. 74’te Samuel’in Kerem’e müdahalesi faul ve sarı kart olmalıydı ama hakem oyunu devam ettirdi. 78’de Galatasaray’ın ikinci golünde VAR hakemleri asisti yapan İcardi’ye top gelmeden, topun Kerem’e temas edip etmediğini çözmeye çalıştılar. Bu yüzden inceleme uzadı. Top Kerem’in baldırına dokunup/ dokunmadığını görüntülerden çözme şansımız yok. Top Kerem’e dokunmadıysa bu gol ofsayt olur. Kerem’e dokunduysa ofsayt olmaz. VAR hakemleri Kerem’in topa dokunduğunu düşündüler. 84’te VAR müdahalesiyle İrfan Can’a çıkan kırmızı kart doğruydu

VAR kadromuz, nitelik ve nicelik olarak yetersiz. Şu an derbide görev yapabilecek sadece 5 isim var. Alper Ulusoy, Koray Gençerler, Hakan Ceylan, Serkan Tokat ve Mustafa Öğretmenoğlu. Kadronun en istikrarlılarından ve bu sezonun derbilerinde Halil Umut Meler’le birlikte görev yapan ismi Alper Ulusoy, derbide VAR masasına oturmaya en yakın isim. AVAR’da yanına Mustafa Öğretmenoğlu ya da Serkan Tokat oturabilir. Sivasspor Galatasaray maçında yaşananların ardından MHK, VAR odasına ekstra uzman bir yardımcı hakem oturtma kararı aldı. Bunu da geç kalınmış bir karar olsa da olumlu görüyorum.

Maçın hakemi Zorbay Küçük çok fazla kritik pozisyonun yaşanmadığı ve hakem açısından kolay geçen maçta, ön plana çıkmayı başardı. 27. dakikada, önce Graovac, Weghorst’un dirsek darbesiyle sakatlandı. Küçük, burada net bir faulü ve sarı kartı atladı. Graovac’ın burnu kanadı ve tedaviye ihtiyaç duydu. Sonrasında, Hajradinovic sakatlandı. Oyun alanını terk etti. Kasımpaşa takımı sahada 9 kişi kaldı. Bu sırada Kasımpaşa takımı oyuncu değişikliğine hazırlanırken, Küçük değişikliği beklemeyerek maçı başlattı ve Kasımpaşa 9 kişi ile oynarken, Beşiktaş’ın golü geldi. Hakemin maçı Kasımpaşa 9 kişi iken başlatması kurala uygun olabilir ama önceki hakem kimliğine uygun değildi.

Devam kararları doğruydu

Burada hakem sağduyulu davranmalı, değişiklik hazırlığı yapan ve değiştireceği oyuncu saha kenarına kadar gelmiş olan Kasımpaşa tanımının, değişikliği yapmasına müsade etmeliydi. Maçta cılız penaltı beklentileri oldu. Hakemin bu penaltı beklentilerinde verdiği devam kararları yerindeydi. Hakemin bazı kart hataları olduğunu da belirtmeliyim.

Galatasaray - Ankaragücü maçı, hakem ekibi açısından fazla kritik pozisyon yaşanmadan geçti. Kamuoyunda tartışılacak bence üç pozisyon yaşandı.

İlki maçın 7.dakikasında Ankaragücü’nün golünün geldiği kornerden önceydi. Top kornere çıkmadan önce Ankaragücü oyuncularının topu kazandığı pozisyonda Malcuit, Rashica’ya faul yaparak topu kazanmıştı.

16. dakikada Galatasaray’ın Barış Alper Yılmaz’la kazandığı gol öncesi, topun aut çizgisinin dışından çevrildiği iddiaları var. Ancak mevcut görüntülerle bu pozisyon hakkında kesin hüküm kurma şansımız yok. Yardımcı hakem devam dedi ama o da tam hizada değildi.

28. dakikada Galatasaray’ın Mertens’le penaltı beklediği bir pozisyon var. Tartışılabilir bir karar ama ben de hakemin kararında olduğu gibi devam kararının daha doğru olduğunu düşünüyorum.

VAR kayıtlarının açıklanması uzun vadede TFF'nin de MHK'nin de başını ağrıtacak. IFAB, 2020'de açıklamaların yayınlanmasına asla izin vermeyeceklerini duyurmuştu. Bu konuda sorumluluk tamamen federasyona ait.

TFF’nin VAR kayıtlarını açıklamasının uzun vadede hem TFF’ye hem de MHK’ye sorun çıkartacak bir adım olduğu kanaatindeyim. Zaten VAR kayıtlarının yayınlanmasının ardından açıklamalar ardı ardına gelmeye başladı. VAR kayıtlarının bu şekilde yayınlanması FIFA ve UEFA ilkeleriyle uyuşmuyor. UEFA, FIFA ve IFAB; VAR kayıtların eğitim amaçlı yayınlanmasını tavsiye ediyor. Eğitim amacı dışında yayınlanmasını önermiyor.

Eğitim amaçlı olsa...

IFAB’ın 2020 Eylül ayında ulusal federasyonlara gönderdiği yazıda, bu tavrını açıkça ortaya koyuyor. "Canlı yayınlanmasına" asla izin vermeyeceklerini, eğitim amaçlı yayınlanabileceğini belirtiyor. TFF ise yaptığı açıklamada VAR kayıtlarını“ şeffaflık ilkesi” gereği yayınladıklarını belirtiyor. Yani "eğitim" amaçlı değil "şeffaflık" adına yayınladıklarını açıkca ortaya koyuyor.

Bakış değişebilir

Her ne kadar otorite kurumlar, VAR kayıtlarının bu şekilde yayınlanmasına sıcak bakmasalarda herhangi bir yaptırım uygulayabilmek içinde ellerinde bir ensturmanları yok! Neticede bu TFF’nin kendi iç işleyişi ve müdahale alanına sahip değiller. Türkiye’ye bakışları değişebilir ama somutbir adım atamazlar. Sorumluluk tamamen TFF’ye aittir!

Profesyonellikten uzak

Galatasaray maçı kaydını takip ederken, bu konuşmaların VAR odasına ait olduğuna inanmak istemedim. Böyle bir ofsayt yorumu; profesyonellerin görev yaptığı VAR odasına ait değil de sanki bir kaç futbolseverin kendi arasında yaptığı ofsayt değerlendirmesine ait gibiydi. Ofsayt çizgisi çizmeden hakemi incelemeye davet etmek, ofsayt kuralını temelden sarsan yorumlar yapmak ve bu pozisyondan ofsayt çıkartmak, VAR odasındaki profosyonellere ait bir karar olmaktan çok uzaktı.

Sarı kart anlaşılır değil

Beşiktaş maçında yayınlanan kayıtları izlediğimde, "Bir pozisyonla ilgili VAR kontrolü ve incelemesi nasıl olmalı?" sorusuna örnek teşkil edecek bir uygulama olduğunu gördüm. Her ne kadar verilen sarı kart hatalı olsa da VAR Serkan Tokat’ın pozisyonu kontrol hızı, hakemi incelemeye davet etmesi, pozisyonu uygun açılardan izletmesi ve ikna edemediği hakeme “karar sizin!” diyerek görevini dört dörtlük yapması örnekti. İki gün sonra göğsüne FIFA kokartı takacak olan Atilla Karaoğlan’ın, bu pozisyonu ekrandan izleyip, sarı kart kararı vermesi ise anlaşılır gibi gelmedi bana.

Hangi MHK'ye itibar etmeliyiz?

Yayınlanan bu kayıtların iki öznesi, Erkan Özdamar ve Atilla Kararoğlan, MHK tarafından hakemliğin “maraşallik ünvanına” layık görülmüş ve FIFA kokartı takmışlardı. MHK iki gün önce taltif edip “en iyi hakemlerim” dediği iki ismi “Uzun süre görev vermeyeceğim!” diyerek taca çıkardı. İki gün önce “Bu hakemler benim en başarılı hakemlerim” diyen de aynı MHK, iki gün sonra “Bu hakemler başarısızlar, onlara uzun süre maç vermeyeceğim!” diyen de aynı MHK! Biz hangi MHK'ye itibar etmeliyiz?