Maçın hakeminin Ali Palabıyık olacağını 15 Aralık Perşembe günü söylemiştim. Yani daha 15. hafta maçları oynanmadan ve o haftanın hakem performanslarını izlemeden.

Bu maçın hakemini bir hafta önce tahmin etmiş olmam; benim çok yetenekli bir yorumcu olduğumun değil, görevdeki Merkez Hakem Kurulu’nun hakem kadrosunu daha ligin 16. haftasında tükettiğinin ispatıdır!
Ali Palabıyık son yılların en çok gelişim kaydetmiş hakemi. Türkiye’de ve Avrupa’da yönettiği maçlardaki başarı ortalaması çok yüksek...

İnşallah bir aksilik olmazsa Haziran ayında UEFA’da 1. kategariye terfi edeceğini ve Avrupa Ligi maçlarının müdavimi olacağını tahmin ediyorum.

Tabii ki; Ali Palabıyık, bu hafta sonu oynanacak maçın altından kalkacak birikim, yetenek ve kariyere sahiptir ancak hakem atamasındaki temel prensip şudur: “En önemli maça, en formda hakemi atamak”. Oysaki Palabıyık’ın son haftalardaki performansı SOS veriyor ve son haftalardaki performansını bu maçta da sürdürecek olursa; maçın sonu hakem açısından pek aydınlık görünmüyor.

Bu hafta maçlar tamamlandıktan sonra programlarda hiç hakem konuşulmadı. Hakem kararları hakkında açıklama yapan tek bir yöneticiyle karşılaşmadık. Hakemler açısından başarılı bir hafta geride kaldı(!) Aslında kazın ayağı hiç de öyle değil! Türkiye’de sistem 4 büyük takım üzerine kurulu. Onlardan ses çıkmazsa diğer takımların canı cehenneme! MHK açısından da durum böyle. Dört büyük takımın maçında problem olmasın, gerisi hikâye...

Karabük’te hatalarla dolu maç...

Karabükspor-Konyaspor maçında Alper Ulusoy; göstermesi gereken 4 sarı kartı göstermezken, 2 yanlış sarı kart gösterdi. Hangi oyuncu kart görse cezalı duruma düşecekti, kim gördü cezalı duruma düştü, bilmiyoruz! Bilmemiz de gerekmez(!) zaten. Bildiğimiz net bir şey var; Dany 55. dakikada ikinci sarı karttan atılmalıydı, atılmadı sahada kaldı. Bakın Kural Kitabı madde 5, sayfa 47, “Bir seyirci oyunu etkileyen bir düdük çalarsa, oyun durdurulur ve hakem atışı ile tekrar başlatılır” diyor. Yoruma açık bir durum yok. İfade çok net! Konyaspor’un golünde tribünden düdük sesi geliyor, oyuncular duruyor ancak hakem oyuncuları oynamaları yönünde teşvik ediyor. Bunu göğsünde FIFA kokartı taşıyan bir hakem yapıyor. Bu inanılması güç ve çok büyük bir hata... Karabükspor 1 puanı yeterli görüp, kural hatası var diye federasyona müracaatta bulunmadı, hakemler rahat bir nefes aldı!
Ya diğer maçlar!

Gelelim Gaziantepspor-Rizespor maçına. Kweuke, rakibi Elyasa’nın baldırına bastığı pozisyonda oyundan atılsa Rizespor 30. dakikada 10 kişi kalacak. Maç sonucu Gaziantepspor-Rizespor: 1-2. Gaziantepspor ateş hattında! Aynı maçta son dakika Oboabona’nın atılışına ne demeli? Oboabona kendisine kafa atan ya da daha yumuşak ifadeyle “kafa atmaya teşebbüs eden” Ghilas’a gösterdiği tepki nedeniyle oyundan atılıyor. Oboabona’nın iki sarı kartını toplasan bir sarı kart etmez ama ona kafa atan Ghilas oyunda kalırken, kafayı yiyen Oboabona kırmızı kart görüyor. Herhalde “Neden dayak yedin?” cezası kesiliyor!

Bursaspor-Antalyaspor maçı 2-1 bitti. Bursaspor’un ikinci golü öncesi Jorquera, Antalyalı Zeki Yıldırım’a faul yaparak topu kazandı ve devamında Bursaspor’un golü geldi. Antalya tek gol farkla mağlup oldu. Yukarıdaki hatalara; Alanyaspor-Akhisarspor maçında (sonuç 0-0) 80. dakikada Alanyalı Suley’in elle oynamasında verilmeyen penaltıyı da ekleyelim.

Büyük takımın yanında ol!

Bunca hataya rağmen Anadolu sesini duyuramıyor. MHK de hiçbir kritere bağlı kalmaksızın tepkiye göre atama yapıyor. Büyük takımlara hoş görünmeye çalışıyor. Son haftalardan tek bir örnek vereyim. Kayserispor-Trabzonspor maçında Serkan Çınar 3 Kayseri penaltısını vermedi. Hiç durmadan maç almaya devam etti. Galatasaray-Bursaspor maçında Galatasaray’ın penaltısını vermeyen Barış Şimşek ise; 3 lig, 2 kupa haftası olmak üzere 5 haftadır maç alamıyor.

Atama kriteri nedir?

Son üç sezondur hakem ve gözlemcilerden takım elbise beden ölçüleri ve ayakkabı numaraları alınıyor. Yeni kıyafet vermek için bu ölçülerin alındığını düşünüyordum ki, yanıldığımı fark ettim! Hakem ve gözlemci atamalarında standart yok diyordum ya, meğer varmış(!) Ayakkabı numarasına göre atama yapılıyormuş!

Elbiseler ütü tutmuyor

Şaka bir tarafa... Sayın Servet Yardımcı ve Sayın Cengiz Zülfikaroğlu’na sesleniyorum. 3 yıldır hakem ve gözlemciler aynı kıyafetlerle TFF’yi temsil ediyorlar. Geçenlerde havaalanında hakem arkadaşlarımla karşılaştım. Ben hakemliği bırakmadan 2 yıl önce verilen takım elbiseler vardı üzerlerinde. Artık elbiseler ütü dahi tutmuyormuş! Eminim bundan haberiniz dahi yoktu. Söylenmezse nereden haberiniz olacak ki?

Tecrübeli hakem avantaj kuralını iyi uyguladı, kart tercihlerinde yanılmadı. Oyuncular da kararlar doğru olunca kabullendiler ve hiçbir sorun çıkmadı.

Maçın tecrübeli hakemi Fırat Aydınus’u maç içerisinde zorlayacak bir pozisyon yaşanmadı. Maç süresince avantaj kuralını yerinde uyguladı, bir pozisyon hariç kart tercihlerinde yanılmadı, oyuncular saha içerisinde verdiği kararları kabullendiler. 47.dakikada Ahmet Çalık-Musa Sow ikili mücadelesinde Ahmet Çalık’ın sarı kart görmesi gerekirdi. Bu, Aydınus’un maçtaki tek kart hatasıydı. 80.dakikada Skrtel’in Vedat’a yaptığı faulden sonra gördüğü sarı kart doğruydu.

42. dakikada yardımcı hakem Hakan Yemişken, Lens için hatalı bir ofsayt kaldırdı ve önemli bir akını kesmiş oldu. 75. dakikada yine Lens için kalkan kritik bir ofsayt bayrağı vardı. Bu pozisyonda yardımcı hakem Yusuf Bozdoğan’ın yanılmadığını ve doğru bir bayrak kaldırdığını gördük.

Çok soğuk ve kötü bir zeminde oynanan maçta; FIFA kokartlı hakem Hüseyin Göçek ve yardımcısı Kemal Yılmaz birkaç kez kritik karar vermek zorunda kaldılar. Maçın 36. dakikasında Webo’ya asiti yapan Regattin’e topu aktaran Musa Çağıran’ın ofsayt olduğu yönünde itirazlar oldu. Pozisyon çok kritik ve balıksırtı bir pozisyondu. Her şekilde yardımcı hakem Kemal Yılmaz’ın kararı desteklenmeli. Ayrıca benim fikrim de pozisyonun ofsayt olmadığı yönünde...

40. dakikada Galatasaraylılar’ın penaltı beklediği pozisyonda Muhammet ’in kolu kapalıydı ve beklentiler boşunaydı. Göçek doğru olarak oyunu devam ettirdi. Ne var ki; 41. dakikadaki pozisyon için aynı şeyi söyleyemeyeceğim. Musa’nın Galatasaray ceza sahası içerisinde topla ilerlerken Sabri’nin arkadan ayaklarına yaptığı müdahale penaltıyı gerektiriyordu. Hakem oyunu devam ettirerek önemli bir hataya imza atmış oldu.

Hakem Halil Umut Meler’e maçın ilk golüne kadar hiç iş düşmedi. 31.dakikada top Beşiktaş kalesine yakın bir yerde oynanırken; Tunay’ın ayağındaki topu kazanmaya çalışan Tolgay; Tunay’ın sağ ayağına faulü gerektirecek bir temasta bulundu. Hakemin faul kararı vermesi gerekirdi. Kasımpaşa kalesine 85 metre uzakta gerçekleşen bu pozisyon sonrası; hızlı hücuma çıkan Beşiktaş takımı 5 pas sonra golü buldu. Böyle bir hata sonrası gelen bir gol için hakemi çok fazla suçlamam ve golün bütün sorumluluğunu hakeme yükleyemem.

Cenk’e verilen ofsaytlar yanlış

Bu pozisyon özelinde olmadan; maç içerisindeki hakemin faul standardını eleştirebilirim. Faul olan pozisyonları bazen devam ettirmesi veya faul olmayan pozisyonlara oyun genelinde bazen düdük çalmasının, 15 gün sonra kokart takacak bir hakemin kalitesine pek uymadığını söyleyebilirim.

54. dakikada Quaresma’nın golünün ofsayt gerekçesiyle iptali ve 90.dakikada Cenk’in penaltı beklediği pozisyonlarda hakemin devam kararı doğruydu. Yardımcı hakemlerin her iki yarıda birer kez Cenk’in ofsayt olmayan pozisyonlarına bayrak kaldırdıklarını da söylemeliyim.

FIFA araştırma yapmaz, ihtiyaç halinde bilgi talep eder, kayıtları ister. MHK ise kelime oyunu yapıyor. FIFA’nın talimatı çok açık; ‘En az iki yıl en üst ligde görev alması gerekiyor’ diyor. TFF ise 2 sezonu yeterli görüyor.

Dün gazetemde kaleme aldığım “FIFA hakem listesinde skandal!” başlıklı yazıma, TFF’nin resmi internet sitesinden ‘MHK’den Açıklama’ başlığıyla bir cevap yayınlandı. Cevabı okuduğumda verilen cevabın hangi cümlesine cevap vereceğimi, hangi hatalı bilgileri düzelteceğimi düşünmeye başladım. Aslında yazımda MHK’yi sadece kendi talimatıyla eleştirmiş, olayın uluslararası boyutuna girmemiştim. Artık oraya da girmek kaçınılmaz oldu.

Kelime oyunu

Öncelikle şunu belirteyim. Halil Umut Meler’in FIFA olmasına karşı değilim. Ben de kendisinin başarılı bir hakem olduğuna inanıyorum. Ancak ‘Adalet Dağıtan Kurum’ olarak bilinen MHK’nin bilerek yanlış yapması, adaleti yok sayması, Meler’i FIFA yaparken bir başka hakemin kokart takmasını engellemesi sessiz kalınacak gibi değil. MHK beni yalanlarken Meler’in 2015-2016 ve 2016-2017 sezonlarında görev alarak iki sezon şartını yerine getirdiğini söylüyor. Kelime oyunu yaparak, talimata aykırılık yok demeye getiriyorlar.

Daha 1 yıllık!

Madem kelime oyunu yapmaya kararlısınız. Buna cevabınız ne olur? FIFA’dan 8 Ağustos 2016 tarihinde tüm ülke federasyonlarına gönderilen ‘FIFA hakemlerinin belirlenmesiyle ilgili yöntemler’ başlıklı 1551 nolu sirkülerin 5. maddesi aynen şöyledir: ‘Önerilen hakemler kendi ülkelerinin en üst liglerinde en az ‘İKİ YIL’ düzenli olarak görevlendirilmiş olmalıdır.” (Orjinal metinden bire bir çevrilmiştir. Resmi imzalı sirkülerin tamamı gazetemizde olup, bu yazıyla birlikte ilgili bölümü yayınlanacaktır) Bu maddede açıkça sezondan değil yıldan bahsedilmektedir. Listelerin 2 Ekim 2016’da FIFA’ya teslim edileceği sirkülerde belirtilmiş. Meler’in ligdeki ilk maçını 3 Ekim 2015 tarihinde yönettiğinden hareketle, kendisi henüz 1 yıllıkken FIFA’ya önerilmiştir.

FIFA araştırma yapmaz

Bu açıklamadan sonra yıllarını bu işlere vermiş, 4 kişi ile konuştum. Tamamı açıklama ile ilgili şaşkınlık içerisindeydiler ve hepsi şu cümleyi kurdu: “Keşke bu açıklama hiç yapılmasaydı ve MHK bu gülünç açıklama ile TFF’yi zor durumda bırakmasaydı.” Tarafıma cevaben yapılan açıklamada “Yavuz hırsız ev sahibini bastırır” misali, “FIFA bizim listemizi onayladı” deniliyor. Listenin FIFA tarafından onaylanmış olması, talimata uygun olduğu anlamına gelmez. Bu işin içinde olan herkes bilir. FIFA o kadar naif davranır ki; kuralı koyar, çerçeveyi belirler ve ülke federasyonlarına güvenir. FIFA araştırma yapmaz, ihtiyaç halinde bilgi talep eder, kayıtları ister.

Hepsine cevap var

Ayrıca FIFA’ya üye tam 211 üye ülke ve 3600’den fazla FIFA hakemi var. Her bir hakem için böyle bir sorgulama yapması, bizzat ülke federasyonlarının kayıtlarını incelemesi mümkün değildir. Gönderilen listeler ülke federasyonunun kendi sorumluluğundadır. MHK’nin açıklamasındaki her cümleyi çürütecek bilgiye sahibim. Yer sıkıntısı dolayısıyla uzatmayacağım ama katılacağım programlarda her kelimesine de ayrı ayrı cevap vereceğimi belirtmek isterim.

İŞTE MADDE

Önerilen hakemler kendi ülkelerinin en üst liglerinde en az ‘İKİ YIL’ düzenli olarak görevlendirilmiş olmalıdır.

Futbol Federasyonu ve Merkez Hakem Kurulu’nun gelecek beklediği ve ileride çok daha iyi yerlere geleceğini düşündüğü Halil Umut Meler yılbaşı itibariyle göğsüne FIFA kokartı takacak. Avrupa arenasında boy gösterecek. Çok uzak değil; daha geçtiğimiz yıl bu günlerde Meler için konuşulanlar, Deniz Ateş Bitnel için konuşuluyordu. Ne kadar yetenekli, genç ve başarılı olduğu anlatılıyordu. Maalesef Bitnel bugün hakemlik bile yapamıyor! Umarım beklentiler boşa çıkmaz ve ikinci bir Bitnel vakası yaşanmaz.

FIFA Hakemi olma koşulları

Bu yazdıklarım bir tarafa; ben başka bir noktaya dikkat çekmek istiyorum. MHK talimatının “Hakem Kadroları” başlıklı 39. maddesinin “FIFA Hakemliğine Giriş” bölümünün ‘e’ bendinde aynen şöyle yazıyor: FIFA hakemi olabilmek için en az toplam 2 sezon (mazeret süresi hariç) “Süper Lig Hakem” kadrosunda görev yapmış olmak.
Çiçeği burnunda FIFA hakemimiz Halil Umut Meler 23 Temmuz 2015 tarihinde Süper Lig Hakem (o zamanki adıyla Üst Klasman Hakem) kadrosuna terfi etti. Henüz 1.5 sezonu dahi tamamlamadı. Yani FIFA hakemi olacak kriterleri henüz yakalayamadı. Bu benim şahsi yorumum değil! TFF’nin resmi sitesinde yukarıda verdiğim bilgilerin halen yer aldığını göreceksiniz.
MHK talimattan habersiz mi?

Bu durumda şu sorular gelebilir.

1-) Neden talimata uymayan bir hakem FIFA hakemi yapıldı?
2-) Madem yapacaktınız, şimdiye kadar talimatı neden değiştirmediniz?
3-) Yoksa siz Halil Umut Meler’in FIFA hakemi olmasının talimatlara aykırı olduğunu bilmiyor muydunuz?

Yarın Deniz Ateş Bitnel ya da köprüleri yakmış bir hakem Tahkim Kuruluna müracaat etse ve “Şu an halen yürürlükte bulunan MHK talimatına aykırı olarak bir hakem FIFA oldu, aslında FIFA olmak benim hakkımdı” dese... Yukarıda yazdığım o madde orada öylece dururken Tahkim Kurulu buna “hukuki bir ret” cevabı verebilir mi?

Sorumlu hesap vermeli

Bu durum MHK için çok büyük bir ayıptır. Hiçbir hakemin Tahkim Kurulu’na itiraz etmemesi ya da etmeyecek olması MHK’yi sorumluluktan kurtarmaz. Kurumunu ilgilendiren talimattan habersiz olmak veya bile bile talimata aykırı hareket etmek; kurumsallıkla izah edilemez. Böyle bir durum hem MHK’nin hem de federasyonun güvenilirliğine ve inanılırlığına gölge düşürür. Bu hatayı yapanların, bunun hesabını vermesi gerekir.

Ne ilk oldu, ne de son olacak!

Mevcut Namoğlu MHK’si 3. kez görev başı yaptı. Aynı Namoğlu MHK’si ilk göreve geldiklerinde, 2012 yılı FIFA hakem listesini FIFA’ya göndermeyi unuttukları için; o sezon Türkiye’nin FIFA hakem kadrosu yenilenememişti. Anlaşılan o ki, bizim köyde değişen bir durum yok. O gün listeyi göndermeyi unutanlar; bu gün de talimatta ne yazdığına bakmayı unutmuşlar!

Kurala göre makas (röveşata) vuruşu sırasında rakibe fiziksel temas varsa, direkt serbest vuruş ile cezalandırılan ihlal haline gelir. Sow’un golünün iptali doğru karardı. Senegalli’nin diğer pozisyonunda penaltı var ama...

Maçta 4 ayrı penaltı tartışması yaşandı. Bunların üçünü izlediğimde yapılan müdahalelerin penaltı için yeterli olmadığını gördüm. 54. dakikadaki Sow-Diego mücadelesinde ise; Diego’un topa net bir şekilde temas ettiğini ve pozisyonun penaltı olmadığını anlık yorum yaptığım Fanatik Tv’ye de açıkladım. Yayındaki spiker arkadaşımın uyarısıyla pozisyonu yavaşlatarak ve farklı bir açıdan izlediğimde Diego’nun sol ayağıyla Sow’un ayağına temas ettiğini, sonrasında topun Sow’un ayağına çarparak uzaklaştığını gördüm. Bu açıdan bakıldığında penaltı kararı verilmesinin daha doğru bir karar olacağı kanaatine vardım.

Kafaya temas var

Maçın en çok tartışılan anı ise Sow’un röveşatadan attığı golün faul gerekçesiyle iptal edilmesiydi. Oyun kuralları kitabında şu yazıyor: “Hakemin görüşüne göre rakibe tehlikeli olmamak kaydıyla makas veya bisiklet (röveşata) vuruşuna izin verilir. Eğer fiziki bir temas varsa, hareket bir direkt serbest vuruş ile cezalandırılabilen bir ihlal haline gelir.” Top kafayla oynama mesafesinde ve Antalyalı oyuncunun da oynama alanı içerisinde. Kurala göre, Antalyalı oyuncunun kafayla oynayacağı bu pozisyonda, Sow’un ayakla oynaması ve Antalyalı oyuncunun kafasına temas etmesi net bir şekilde faulü gerektiriyordu. Hakemin gol iptali doğru bir karardı.