Maçta hakem açısından iki kritik pozisyon yaşandı. İlki 83. dakikadaydı. Rizespor kalecisi Gökhan, Lens’in önündeki topa ayak tabanıyla vurdu.

Bana göre bu kontrolsüz müdahalenin karşılığı penaltı olmalıydı. Saadane’nin ikinci sarı kartla oyundan atılmasına ise katılmam mümkün değil. Saadane bu pozisyonda kalecinin elindeki topa dokundu.

“Kalecinin kontrolündeki topa müdahale etmek” sadece endirekt serbest vuruşu gerektirir. Asla sarı kart gerektirmez. Sarı kart için daha fazlasına ihtiyaç vardır. Bunların hiçbirisi bu pozisyonda yoktu. Dolayısıyla sarı kart da gereksizdi.

Ligin sonu yaklaşıyor ancak ‘kıran kırana bir şampiyonluk yarışı var’ diyemeyiz. Galatasaray ve Fenerbahçe lige havlu atalı çok oldu. Başakşehir’in şampiyonluk iddiası sürse bile, Beşiktaş’ı son haftalarda yeterince zorlayamadığı da aşikâr. Düşme hattı da çok farklı değil. Bir mücadele var ancak son üç sıradaki takımlar, bir türlü yukarıdaki takımlara yaklaşamıyorlar. Önceki yıllara nazaran kıyasıya bir mücadeleye şahit olamıyoruz. Bu durum da Namoğlu’nun işini fazlasıyla kolaylaştırıyor, yaptığı atamalar ya da uygulamalar çok fazla tartışılmıyor.

2 hafta sonra gidiyor

Bu haftanın en kritik ve Başakşehir’in ‘tamam mı, devam mı?’ maçına; ligimizin en önde gelen hakemi görevlendirildi. U21 Dünya Kupası için 2 hafta içinde ülkemizden ayrılacak olan Çakır, bu sezonki son maçlarından birini yönetecek. Çakır’ın normal şartlarda bu maçı rahatlıkla yöneteceği aşikâr bir durum. Geçmişte Çakır’la ilgili talihsiz bazı açıklamaları olan Fikret Orman’ın dahi bu atamayı fazla problem etmeyeceğini düşünüyorum.

Mete Kalkavan’ı izlerken, dünya hakemliğinden ne kadar koptuğumuzu gördüm. Sonuca tesir eden bir hatası olmamış olabilir ancak maçın ilk dakikasından, son dakikasına kadar gördüğünü değil, düşündüğünü çalan bir hakem izledim. Bir FIFA hakemi düşünün ki; 25.dakikada Mahmut, Ozan’ın ayağına basıyor...

32’de Van Persie’nin kolu Mahmut’un burnuna geliyor, Mahmut oyunu terk etmek zorunda kalıyor... 45’de Caiçara Ozan’a kontrolsüz faul yapıyor... 90’da Aatif, Eren’in ayağına basıyor ve hakem sarı kart olması gereken bu pozisyonlarda elini cebine atmıyor! 86’da sarı kartı olan Emre, Salih’in ayağına kontrolsüz şekilde basıyor. Emre’nin ikinci sarı kartla oyundan atılması lazım ancak hakem pozisyona devam diyor.

3 gün önce yönettiği Eskişehirspor- Sivasspor maçı sonrası yaptığı hatalarla 1.ligin şampiyonluk yarışına etki eden bir hakemi, üç gün sonra kupa yarı finaline atamak, en
baştan bu tarz yönetime davetiye çıkartmaktır.

IFAB’ın en tepesindeki isim David Elleray ve UEFA adına sistemi yöneten Roberto Rosetti bulundukları platformlarda sürekli şu ifadeleri kullanıyorlar: “Bu sistem başladıktan sonra kalkmaz, sadece gelişir. Bugün Video Yardımcı Hakem (VAR) denemelerine onay verildiğine göre, gelecekte VAR futbolun bir parçası olacaktır.”

Yetkileri artıyor

VAR sistemi zaman geçtikçe şekilleniyor. Her deneme sonrası yeni kararlar alınıyor. Bugün itibariyle VAR’ların müdahale alanları genişletilmiş görünüyor. Maçın hakemi istesin ya da istemesin; atılan her gol, verilen her penaltı ve kırmızı kart kararı mutlaka VAR tarafından gözden geçirilecek. Hata varsa düzeltilecek. Bununla birlikte her penaltı ve kırmızı kart (ikinci sarı kart hariç) beklentisi olan pozisyonların da doğruluğu kontrol edilecek. Penaltı, kırmızı kart ve goller; atağın başladığı ilk andan itibaren tekrar izlenerek, herhangi bir ihlal olup olmadığına bakılacak. Golden, kırmızı karttan veya penaltıdan önce, atak başlangıcından itibaren bir ihlal olmuşsa karar iptal dilecek.

Belirlenen temel prensipler

✓Amaç çok net hataları ve maçın gidişatını etkileyecek gözden kaçan ciddi ihlalleri tespit etmek.
✓Hakemin kararı; açık bir şekilde yanlış olduğu tespit edilmedikçe, değiştirilemeyecek.
✓Maçın hakemi VAR’dan bağımsız olarak, mutlaka bir karar verecek. Hakemin karar vermekten imtina ederek, pozisyonları VAR yardımıyla değerlendirmesine izin verilmeyecek.
✓Kararın doğruluğu, hızlı karar vermekten daha önemli olduğu için; pozisyon tekrar gözden geçirirken hakemler üzerinde herhangi bir zaman baskısı söz konusu olmayacak.
✓Şeffffaflflık önemlidir. Hakem pozisyonu saha kenarında tekrar izleyecekse, görünür kalmaya devam etmelidir.
✓Pozisyon sonrası, VAR katkısıyla hakemin kararı değişse bile; verilmiş olan sarı ve kırmızı kartlar iptal edilmeyecek. (Umut vaat eden atağı veya bariz gol şansını önlemekten gösterilmiş kartlar hariç)

VAR’da görev bölümü

✓VAR odasında, 2 video hakem ve 1 teknik eleman görev yapacak.
✓Bu hakemler VAR1 ve VAR2 olarak adlandırılacak. VAR1 asıl yetkili ve hakemle iletişime geçen kişi olacak.
✓VAR1 ve VAR2 üsteki ekrandan maçı izleyecek. Bir olumsuzluk hissedildiğinde, VAR1 alttaki ekranlara yönelecek. Alttaki ekranlara görüntü 3 saniye gecikmeli gelecek. VAR1 hataya odaklanarak pozisyonu tekrar izlemiş olacak.
✓VAR1 o an için karar veremez ve pozisyonu farklı açılardan tekrar izleme ihtiyacı hissederse, teknik eleman en iyi 4 açıyı VAR1’in önündeki ekrana aktaracak.
✓VAR2 gözünü akan oyundan hiç ayırmayacak; VAR1 pozisyon tekrarı izlerken, VAR2 devam eden oyunda oluşabilecek olumsuzlukları takip edecek.
✓Ofsayt tespiti, yayıncı kuruluşun pierosundaki gibi çizgilerle yapılacak. Yalnız sistem sayısal bir değer vermeyecek, ofsayt olup olmadığına gözle karar verilecek.
✓Bütün konuşmalar ve video odasının görüntüsü kaydedilecek. İzin verilen konular dışında hakemlerin yardım talebinde bulunmalarına izin verilmeyecek.
✓Video yardımının kullanıldığı tenis, voleybol gibi sporlarda oyuncular ve coachlar hakemlerden pozisyonun tekrar izlenmesini talep edebiliyorlar. Futbolda ise bu yol kesinlikle kapalı. Çünkü VAR’lar tartışma olabilecek tüm kararları zaten check ediyorlar. Ayrıca bu yolun açılmasının, oyunu yavaşlatmak için bir taktik fırsat haline dönüşmesinden korkuluyor.

Sistemin teknik detayları

✓Yayıncı kuruluş kameraları kullanılamayacak.
✓14 ila 20 adet hareketsiz, sahayı sabit gören kameralar kullanılacak.
✓Yüksek kalite ekranlar, akıllı telefonlarda olduğu gibi dokunmaya duyarlı olacak. Görüntü elle yakınlaştırılıp, uzaklaştırılabilecek.
✓Ofsayt tespiti için topun vurulduğu anı bir ekrandan, savunma oyuncularının konumunu bir başka ekrandan görebileceksiniz. Ekranlar arasında zaman senkronu olacak.
✓Sistemin içinde gol çizgisi teknolojisi de olacak.

Dün oynanan maç, bir derbi olmasına rağmen beklenen heyecandan ve futbol kalitesinden uzak geçti. Her iki ekip de, hem mental, hem de fizik olarak istenileni sahaya yansıtamadı. Dün akşam sahanın en iyisi, Fırat Aydınus ve onun ekibiydi. Her iki takım oyuncularının aksine, hakem ekibi belli ki maça çok iyi hazırlanmışlardı.

Aynı standartla yönetti

İlk dakikadan itibaren oyunu eline alan ve kontrolü maç süresince bırakmayan Aydınus, son düdüğü çaldığında arkasında tartışılacak önemli bir pozisyon bırakmadan soyunma odasına gitmeyi başardı. Çaldığı faul düdüklerindeki doğruluk oranı ve kart uygulamalarındaki standart, onun en büyük artısıydı. Maç genelde centilmence oynandı. Oyuncular iyi niyetliydiler. Hakeme ve birbirlerine karşı çoğu zaman saygılıydılar. Yere düşene el uzattılar, faul yaptıklarında rakiplerinden özür dilediler.

Vermediği penaltı doğru

Maçın 12. dakikasında Mehmet Topal’ın faulünden sonra; Podolski, Van Persie, Sneijder ve Topal’ın birbirlerine karşı sergiledikleri gerginlik sırasında Aydınus, tavrını kart göstermemekten yana kullandı. Oyuncuları uyarmayı tercih etti. Aynı şekilde 23. dakikada Skrtel’in Sabri’ye hareketi de sarı kart olabilirdi. Hakemin oyunun başında kart göstermeme ve oyuncularla diyalog kurma planı tuttu ve hakem maç sonuna kadar başarılıydı. 28’de Yasin-Skrtel mücadelesinde Galatasaraylılar penaltı beklediler. Skrtel’in Yasin’e penaltıyı gerektirecek bir teması yoktu. Yasin kendini yere kolay bıraktı, hakemin devam kararı doğruydu.

Volkan’ı sakinleştirdi

50. dakikada Volkan Demirel’in bulunduğu kale arkasından atılan cisimler sırasında maç 3 dakika kadar durdu. Aydınus olaylara soğukkanlı yaklaştı. Beraberinde Volkan ile de iletişim kurarak onun da sakin kalmasını sağladı. Sonrasın da oyunu sağlıklı bir şekilde başlattı.

Derbiye beklediğim gibi, Fırat Aydınus atandı. Namoğlu Kurulu bu atamayı yaparken ikinci bir seçenek yoktu. Çünkü bu yıl hakemler çok yıprandı ve kadro çok daraldı. Bir de kulüplerle problemli ve istenmeyen hakemler de değerlendirme dışı kalınca ortada Aydınus’tan başka şık kalmadı. Sonuçta mecburi bir atama yapılmış oldu. Öyle ki; Aydınus bu sezon Fenerbahçe’nin 6. kez bir maçında görev yapacak. Fenerbahçe’nin bu sezon 540 dakika süre alamamış birçok futbolcusu vardır belki de!

En kötü yönetime rağmen

Aydınus’un yıl içinde çok dalgalı bir performansı oldu. İlk yarı yönettiği maçlarda vasatın üzerine çıkamamıştı. Atletik performansı ve artan kiloları da tartışma konusuydu. Devre arası yapılan atletik testte başarısız olunca ikinci yarının başlarında görev alamadı. Sonrasında yapılan testleri geçince tekrar sahalara döndü. Kilo vermiş ve hırslı hali gözlerden kaçmadı ve çok başarılı maçlar çıkardı. İki hafta önce yönettiği Antalyaspor-Kayserispor maçında belki de bu sezonun en kötü iki-üç hakem yönetiminden birine imza atmış olmasına rağmen MHK, Aydınus’u bu maça atamakta sıkıntı görmedi.

Bu maçı kaldırması için...

Aydınus’un kariyeri, tecrübesi bu maçı yönetmeye fazlasıyla yeter. Bugüne kadar Türkiye liglerinde en fazla derbi yönetme şerefine nail olmuş birkaç hakemden biri. Ayrıca onun derbilerde şansı genelde yanında olur. Maça iyi hazırlanır, ekibini iyi hazırlar ve geçmiş tecrübesinin gereğini sahaya yansıtabilirse; Aydınus bu maçın altından kolaylıkla kalkar. Fakat maç planını iyi yapamaz, maçtaki değişen durumlara göre önlem alamaz, sinirlerine hâkim olamaz ve disiplinden taviz verirse işi fazlasıyla zorlaşır.

2017-2018 sezonundan itibaren uygulanacak kural değişiklikleri ve yeni kural kitabı yayınlandı. Hatırlayacaksınız... Geçtiğimiz yıl çok fazla değişiklik yapılmış ve neredeyse kural kitabı yeniden yazılmıştı. Bu yıl da çok fazla değişiklik var ancak futbolseverleri ilgilendiren, çok dikkat çekici değişiklikler yok. Değişiklikler içinde IFAB’ın bir de itirafı var, “Geçtiğimiz yıl kapsamlı şekilde yapılan değişiklikler sırasında, bazı hususları gözden kaçırmışız, bazı maddeleri de anlaşılır şekilde ifade edememişiz” diyor. Birçok metin daha anlaşılabilir olması için farklı cümlelerle tekrar yazılmış.

Dikkat çeken değişiklikler:

1.) TFF arzu ederse, önümüzdeki sezon Süper Lig hariç, diğer bütün liglerde oyuncu değişikliği sayısını 3’ten 5’e çıkartabilecek.

2.) Alt yaş grubu maçlarında, veteran ve ampute liglerinde oyundan çıkan oyuncu, tekrar oyuna girebilecek.

3.) Federasyonlar alt yaş, veteran ve ampute maçlarında sarı kart gören oyuncunun, oyun alanı dışında belli bir süre beklemesine yönelik yaptırımları uygulayabilecek.

4.) Ofsayt pozisyonunda olan oyuncuya, hakeme çarparak gelen top ofsayt olarak değerlendirilecek.

5.) Gol sevinci sırasında; seyircilere gereğinden fazla yaklaşarak, güvenlik sorunu doğuracak davranışlarda bulunmak sarı kartla cezalandırılacak.

6.) Bir penaltı kararı verilmişse ve beraberinde sarı kart da gerekiyorsa; penaltı yapan oyuncunun topla oynama niyeti varsa, bu sarı kart gösterilmeyecek.

7.) Oyun alanı çizgilerinin belirlenmesinde, yapay çimler kullanılabilecek.

8.) Hakeme haber vermeden; devre arasında, uzatma dakikalarından önce veya uzatma dakikalarının devre arasında, bir oyuncu değişikliği yapılırsa; değiştirilen oyuncu maça devam edecek, hakem tarafından bir yaptırım uygulanmayacak ve kart gösterilmeyecek.

9.) Aynı şekilde devre arasında, uzatma dakikalarından önce, uzatma dakikalarının devre arasında veya seri penaltı vuruşlarına geçilmeden önce, hakeme haber vermeden bir kaleci ile oyuncu yer değiştirirse, bir yaptırım uygulanmadan oyuna devam edilecek.

10.) Başlama vuruşunu yapacak oyuncu, rakip yarı alanda bulunabilecek.

11.) Başlama vuruşunu yapan oyuncu doğrudan kendi kalesine gol yapamayacak, top kendi kalesine girerse, korner kararı verilecek.

12.) Hakem tarafından suçlu görülüp, oyundan atılan doktor; sakatlanan oyuncuları tedavi edecek başka bir sağlık görevlisi yoksa sahadan çıkartılamayacak.

13.) İki uzatma devresinin arasında oyunculara sıvı almaları için küçük bir mola verilecek. Bu mola koçların taktik direktifler vermesine olanak sağlamayacak.

14.) Elemeli maçlarda tur atlayan takımı belirlemek için; deplasman golleri, 15 dakikayı geçmeyecek iki uzatma devresi, penaltı noktasından yapılacak vuruşlardan biri tercih edilebileceği gibi; bunların kombinasyonundan oluşacak bir sistem de uygulanabilecek.

15.) Ofsayt pozisyonunda olan oyuncu, topa doğru ilerleyecek olan savunma oyuncusunun koşu yoluna doğru hareketlenirse ya da koşu yolu üzerinde hareketsiz beklerse de ofsayt olarak değerlendirilecek.

16.) Ofsayt pozisyonundaki bir oyuncuya, ofsayt ihlalini gerçekleştirmeden bir faul yapılırsa, faul cezalandırılacak.

17.) Topun bariz bir şekilde aut veya kornere çıktığı durumlarda yardımcı hakemler hiçbir işaret vermeyecekler.

18.) “Kararları yanlış olsa bile; hakemin, yardımcı hakemlerin kararlarına mutlaka saygı duyulmalıdır, bu futbolun temel prensibidir” şeklinde bir ifade de kural kitabına eklenmiş.

38. dakikada Mehmet Güven ceza sahası içinde, Welliton’u arkadan iterek dü∫ürdü. Bu dikkatsiz hareketin kar∫ılığı penaltıydı. Kalkavan yanılmadı ve doğru bir penaltı kararı verdi.

Maçın 44. dakikasında, Kayserispor ceza sahasında, Bifouma’nın önündeki topa Hakan Aslantaş çok net bir şekilde vurdu. Bu sırada Hakan’ın Bifouma’ya penaltıyı gerektirecek bir teması olmadı. Düdük hatalı. 67’de Kalkavan 3. kez penaltı aldı. Maher, Sow’u düşürdü. Faulü gerektiren temas ceza sahası dışındaydı. Penaltı yerine ceza sahası dışından serbest vuruş verilmeliydi. Hareketli oyunda bu pozisyonu çözmenin kolay olmadığını da belirtmeliyim.