Oyuncu değiştirmenin mantığı…

Geçen hafta sonu oynanan Beşiktaş-Göztepe karşılaşması sırasında Şenol Güneş’in yaptığı zorunlu ya da oyunun gidişatına müdahale amaçlı oyuncu değişiklikleri bu konu üzerine biraz kafa yormamız gerektiği inancına taşıdı bizleri. Oyuncu değişiklikleri sırasında nelere dikkat edilmeli? Bizde pek rastlanmaz ama gerektiğinde iyi oynayan bir futbolcu bile değiştirilebilir mi? Oyuncu değişikliği yapılırken önce sorun saha içinde mi çözülmeli yoksa her zaman yedek kulübesine mi müracaat edilmeli?

Futbol üzerine kafa yoran her teknik adam dahiyane taktikler bulamaz. Birçok teknik adam oyuncularına takım arkadaşlarının açıklarını ya da sistemin kusurlarını kapatması için güvenmez. Bu yüzden çoğu teknik adam kontrolün elinde olmasını tercih eder. Bu bakış açısından yaklaştığınızda oyuncu değişikliği kolaymış gibi gelir çoğumuza.

Lizbon Teknik Üniversitesi akademisyenleri oyuncu değişikliği için kenara alınanların büyük çoğunluğunun orta alan oyuncuları olduğunu gösteriyor ve bu değişikliklerin yüzde 40’ında kenara alınan orta saha oyuncusunun yerine başka bir orta saha futbolcusu oyuna giriyor. Forvetlerin yerine de çoğu zaman forvet oyuncuları alınıyor ama yine bu değişikliklerin yüzde 40’ında oyundan çıkan forvetin yerine orta alan oyuncusu maça dahil oluyor. En az değiştirilen oyuncular savunmacılardır ve savunma oyuncusuyla forvetin yer değiştirmesi çok ender bir durumdur.

Avrupa’nın önde gelen liglerinde yapılan araştırmalara göre ilk oyuncu değişikliklerinin çoğunun devre arasında ve maçın elli altıncıyla altmış beşinci dakikaları arasında, ikinci oyuncu değişikliklerinin çoğunun altmış altıncıyla sekseninci dakikalar arasında, üçüncü oyuncu değişikliklerinin ise son dakikalar ve uzatmalarda olduğunu göstermektedir.

Zamanında teknik direktörlük yaptığım yıllarda eğer sakatlıktan dolayı zorunlu bir değişiklik söz konusu değilse ilk yarıda oyuncu değiştirmezdim. Performansı beklenenin altında olan oyuncular ile devre arasında konuşup onları oyuna motive etmeye çalışır, ikinci devrenin on ya da on beş dakikalık bölümünü nasıl oynadıklarına baktıktan sonra değişikliğe giderdim. Oyuncu değişiklikleri çoğunlukla takım yenik durumdayken önem kazanır. Galip durumdayken yapılan oyuncu değişikliği zaman zaman eldekini korumak amaçlı olsa da çoğunlukla yorgunluğa bağlı değişiklikler olarak bilinir.

Yine Avrupa’nın önde gelen liglerinde yapılan araştırmalara göre, bir teknik adamın takımı yenik durumdaysa, maksimum etkiyi yaratmak için ilk oyuncu değişikliği elli sekizinci dakikadan önce, ikinci oyuncu değişikliği yetmiş üçüncü dakikadan önce, üçüncü oyuncu değişikliği ise yetmiş dokuzuncu dakikadan önce yapılmalıdır.

En önemli noktalardan biri de teknik adamların tutucu olmalarıyla ilintilidir. Bu yüzden oyuncularının performansının bariz olarak düştüğünü tespit edemiyorlar. Bu tür teknik adamlar oyuncu değişikliğinin zamanlamasını yapmakta kötüler. Teknik adamlar performans eksikliği konusundaki ilk değerlendirmelerinden kolay kolay vazgeçmezler. İlk on birde başlattıkları oyuncularına güvenirler. Bu yüzden performans düşüklüğü artık tribünlerin bile dikkatini çekecek düzeye gelince değişikliğe giderler ki o zaman da geç kalınmış olur. Dolayısıyla teknik adamın oyuncu değişikliğini gözleri ve beyni ona bunu söylemeden önce yapması gerekir. Oyundan alınan oyuncunun fiziksel eksikliği varsa hafta arası motive edilerek çalıştırılması, teknik eksikliği olanın ise eğitilmesi gerekmektedir…