Doymuş ve doymamış yağ nedir?

Ünlü TIME dergisi 2014 yılında üzerinde kocaman bir tereyağı fotoğrafının bulunduğu, ‘Tereyağı Yiyin!’ basılı bir kapakla yayınlandı. Derginin kapağı o zamana kadar alışılagelmişin dışında, ezber bozan bir slogan taşıyordu. Çok yankı yaptı. Hani tereyağı doymuş yağdı ve hani doymuş yağlar zararlıydı? Makale, 'Doymuş yağları azaltın' söylemlerinin Amerika Birleşik Devletlerinde toplum sağlığını düzeltemediğini tam tersine 1980 ila 2012 yılları arasında Tip 2 diyabet sıklığının neredeyse iki kat arttığına işaret ediyordu. Sebebini ise doymuş yağ oranı düşük ürünlerin tatlandırıcı, sağlıksız yağ ve bazı kimyasal maddeler içermesine bağlıyordu. Ayrıca yağı azaltmaya çalışanların diyetlerinde yağın yerini sağlıksız karbonhidratlar almaktaydı. Bu da şeker metabolizmasını olumsuz etkilediğinden diyabet dahil birçok hastalığa davetiye çıkartmaktaydı.

Kimyasal yapıları farklı

Geçen yazımı mucizevi bir yağ olan zeytinyağına ayırmıştım. Zeytinyağı doymamış bir yağ. Peki, nedir doymuş ve doymamış yağ arasındaki fark? En önemli fark kimyasal yapılarında. Doymuş yağlar oda ısısında katılaşır. Tereyağı gibi tüm hayvansal yağlar doymuş yağlardır. Doymamış yağlar ise oda ısısında sıvı halde bulunurlar. Doymamış yağların da 'tekli' ve 'çiftli' olmak üzere iki ayrı türü var.

■ Tekli doymamış yağlar: * Avokado, fındık, fıstık, ceviz gibi kabuklu yemişler, * Badem, yer fıstığı gibi kabuklu yemiş yağları, * Zeytinyağı ve susam yağı.

NOT: Bu yağları kullanmak isterseniz, üzerlerinde soğuk sıkım ibaresi bulunanları tercih edin.

■ Çoklu doymamış yağlar: omega 3 ve omega 6 yağ asitleridir. Omega 3 daha çok balıklarda bulunur. Omega 6 ise daha çok bitkisel kökenlidir. Bu yağlar vücudumuzda sentezleyemediğimiz için dışarıdan almamız gereken elzem yağlardır.

Ne kadar tüketmeli?

Peki, tereyağı ve diğer hayvansal yağlar gibi doymuş yağları yiyelim mi, yemeyelim mi? TIME dergisinin kapağında yapılan çağrı gibi doğal ve sağlıklı hazırlanmış hayvansal katı yağlar ve tereyağı zararlı değil, tam tersine sağlıklı beslenme programında bulunması gereken yağlar. Kişiden kişiye ve beslenme şekline göre farklılık gösterse de günlük yağ ihtiyacınız toplam kalori ihtiyacınızın yaklaşık yüzde 25-30’unu oluşturmalı. Bu miktarın dörtte birini tereyağından, dörtte üçünü zeytinyağından temin etmeli. Unutmayın, vücudumuzun yağ olmadan sağlıklı olamaz ve düzenli çalışamaz!

Aromalı tereyağı

Sabah kahvaltılarında veya akşam üstü çay saatlerinde bir dilimekşi maya tambuğday ekmeğinizin üzerine sürmek için size özel tariflerimvar. Önce tereyağını bir tencerede hafif ateşte ısıtın. Tereyağının üzerine çıkan beyaz süt köpüklerini (kazein) tereyağından çıkartın. Soğuyan ve çok hafif katılaşan tereyağına eser miktarda deniz tuzu ekleyip karıştırın. Bu aşamada (tereyağınız çok katılaşmadan) aşağıdaki karışımlardan birini hazırlayabilirsiniz.

■ Ballı ve tarçınlı tereyağı: Tereyağına istediğiniz miktarda bal veya tarçın ekleyip karıştırın.

■ Sarımsaklı, otlu tereyağı:1-2 diş ezilmiş sarımsak, maydanoz, dereotu, fesleğen, biberiye gibi otlar ilave edebilirsiniz. ■ Hardallı tereyağı: Tereyağına hardal ekleyip karıştırın. Et yemeklerinizin üzerinde nefis olur.

NOT: Aromalandırdığınız tereyağını yağlı kağıt yardımıyla rulo yaparak buzdolabında saklayabilirsiniz. İhtiyacınız olduğunda rulolanmış tereyağınızdan dilimler keserek kullanabilirsiniz.

Bol sporlu sağlıklı günler dilerim.