Tükenmişlik sendromu nedir? Tükenmişlik sendromu belirtileri nelerdir, tedavisi nasıl yapılır? Tükenmişlik sendromu testi nasıl yapılır?

Yoğun çalışma temposu, iş hayatında yüksek istekler, aşırı stres ve gerçekçi olmayan amaçlar tükenmişlik sendromu gibi mühim bir duruma dönüşebiliyor. Sabahları uykulu ve dinlenmemiş olarak uyanmak, giyinmeye ve kahvaltıya gönülsüzlük, çalışmaya karşı isteksizlik, mutsuz, öfkeli, çaresiz hissetme gibi semptomlarla kendini gösteren tükenmişlik sendromu, toplumda giderek yaygınlaşan problemlerin başında geliyor.

Tükenmişlik sendromu nedir?

Tükenmişlik sendromu, ilk kez 1974 senesinde Herbert Freudenberger tarafından yıpranmışlık, başarısızlık, enerji ve güç düzeyinin azalması, tatminsizliğin oluşması neticesinde kişinin içsel kaynaklarında meydana gelen tükenmişlik durumu olarak belirtilmiştir. Tükenmişlik sendromunun tanımlandığı günden bugüne dek sendromla alakalı pek çok araştırma yapılmış ve sendromun tanısına yönelik olarak birtakım tanı testleri geliştirilmiştir.

Bu testlerden bir tanesi olan Maslach ölçeğini de ilerleten Christina Maslach tarafından ise rahatsızlık "Çalışma yaşantısından dolayı yoğun duygusal isteklere maruz kalan ve sürekli olarak insanlarla yüz yüze olan kişilerde görülen uzun süren yorgunluk, fiziksel bitkinlik, umutsuzluk ve çaresizlik duygularının, yapılan çalışmaya, hayata ve diğer kişilere karşı olumsuz vaziyetlerle yansıması ile meydana gelen bir sendrom" şeklinde tanımlanmıştır.

Tükenmişlik sendromu, Dünya Sağlık Örgütü eliyle Uluslararası Hastalık Sınıflandırması dizelgesine alınmıştır. Bilhassa bir bireyin kaldırabileceği çalışma yoğunluğunun çok üstünde bir tempo ile çalışan bireyler ve yoğun stres altındaki kişilerde görülmektedir. Tükenmişlik sendromu kişinin kendini bu şartlar altında çalışmaya zorlaması neticesinde belirli bir aşamadan sonra çöküş başlar ve sendrom kendisini göstermeye başlar. Günümüze baktığımızda bu hastalığın tanınırlığı giderek artmıştır. Bununla birlikte hastalıkla mücadele eden pek çok bireyde rahatsızlıkları hakkında farkındalık ve şüphe meydana geldiği görülür.

Tükenmişlik sendromu belirtileri nedir, tedavisi nasıl yapılır?

Stresli ve yoğun bir yaşam şekli, bireyleri aşırı baskı altında bırakabilir. Çaresiz, tükenmiş, boş ve problemlerle baş edemedikleri hissine kapılırlar.

Başlıca Semptomları: Midede şişkinlik, kalp çarpıntısı, enerjisizlik, uyku problemleri, bedensel ağrılar ve solunumda güçlük çekmek.

Zihinsel Semptomları: Tatmin olmama veya önceden yapmayı sevdiği faaliyetlerden çabuk sıkılma, unutkanlık, dalgınlık, dikkat dağınıklığı, işleri erteleme ve karar vermede güçlük çekmek

Duygusal Semptomları: Özgüven eksikliği hissetme, kapsamlı ümitsizlik hissi, eleştirilere açık olamama, sık sık hayal kırıklığı psikolojisine girme, şüphecilik, özünü değersiz hissetme, huzursuzluk hali ve kaygılanmadır.

Tükenmişlik sendromunun tedavisine geldiğimizde ise sendromun tek biçim bir iyileştirmesi yoktur. Son yıllarda tanınmış pek çok sağlık kuruluşu tükenmişlik sendromu hususunda uzmanlaşmıştır. Terapi veya tedavi özel eğitimli terapistler tarafından yürütülmektedir. Bu terapistler çoğunlukla psikoterapi uzman eğitimi almış psikolog ve hekimlerdir. Tükenmişlik sendromu psikoterapi ve ilaç tedavisi ile iyileştirilebildiği gibi, kişinin sendrom ile mücadele etmesi çok daha mühimdir. Kişi kendi durumunu fark etmeli ve kendine daha fazla zaman ayırmalıdır.

Tükenmişlik sendromu testi nasıl yapılır?

Tükenmişlik sendromunun tanısının konulabilmesi için ilk olarak hastanın ayrıntılı öyküsü alınmalıdır. Psikiyatr ve psikanalist tarafından yapılacak görüşme ve muayeneler esnasında sendromun varlığından kuşkulanılması halinde tükenmişlik sendromu testi olarak bilinen MBI (Maslach Tükenmişlik Ölçeği) uygulanır.

Başarısızlık, duygusal tükenmişlik hissi ve çevreye karşı duyarsızlaşma vb. hususları ölçen türlü sorulardan meydana gelen bu envanter, yanıtların puanlandırılması ile test sonucunda belli bir skor elde edilmesini sağlanır. Test sonucunda elde edilen skor bireyde tükenmişlik sendromunun tespit edilip edilmediğini, bulunmadığını, tespit edildi ise hangi seviyede olduğunu bildirir.

Kimi durumlarda bu sendrom, depresyon ya da diğer psikolojik rahatsızlıklarla bir arada görülebilir. Bu yüzden ayrıntılı psikolojik muayene bölümüne gereken itinanın gösterilmesi, rahatsızlığın tam olarak tanısı ve tedavide başarı ölçeğinin arttırılabilmesi bakımından çok mühimdir.

Tükenmişlik sendromu tedavi edilmezse ne olur?

Tükenmişlik sendromu, ilk seviyelerinde küçük tedbirler ile kendiliğinden iyileşebilir bir durum olmakla beraber tedavi uygulanmadığı takdirde artarak çok daha ciddi durumlu sağlık problemlerine yol açabilir. Bu sebeple eğer bir kişide tükenmişlik sendromu bulunuyor ise bu problemin erken evrede tanı konulması ve bir an önce tedavi planının yapılmasının tedavi başarısı bakımından çok büyük bir mühim olduğu unutulmamalıdır. Siz de kendinizde tükenmişlik sendromu olduğu şüphesine düştüyseniz, vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz.