Sedimentasyon nedir, kaç olmalıdır? Sedimentasyon yüksekliği ne anlama geliyor? Sedimantasyon yüksekliğinin ve düşüklüğünün belirtileri nelerdir?

Sedimantasyon, ESR ya da sed oranı; insan vücudundaki iltihaplanmayı belirten kan değeri olarak belirtilebilir. ESR testi, başlı başına bir teşhis aracı olmamakla beraber iltihaplı hastalığı ispatlamak ya da ilerlemesini izlemek adına oldukça yaygın şekilde kullanılmaktadır. Sedimantasyon oranı, eritrosit belli bir süre içerisinde çökme hızının ölçüsü olarak tanımlanabilir.

Sedimentasyon nedir?

Sedimantasyon; vücutta bulunan iltihabı belirten, bağışıklık sistemi ve kanser rahatsızlıklarının tespit edilmesinde kullanılan bir kan değeri olarak tanımlanabilir. Sedim, sed oranı ya da ESR şeklinde kısaltılır. Sedimantasyon; test tüpünde bulunan alyuvar hücrelerinin tüpünün dibine çöktüğü süreçtir. İltihap oranı arttıkça sed oranı da aynı oranda artar. Bununla beraber; yüksek çökme oranı, daha çok rahatsızlıklarla ilişkilendirilmekte, sedimantasyon düşüklüğü rahatsızlıkların daha az aktif olduğunu düşündürmektedir.

Sedimentasyon kaç olmalıdır?

Sedimantasyon test neticeleri, alyuvar hücrelerinin bir saatte tüpün dibine hangi hızla ve ne kadar indiğini mm türünden belirtir. Normal sed oranı adına üst eşik değeri, tıbbi uygulamadan başkasına göre biraz değişkenlik gösterebilir. Normal sedimantasyon değeri erkekler adına 5, kadınlar adına ise 8'dir. Sedimantasyon hızı normal şekilde yaşlılarda biraz daha yüksek olacaktır. Aşağıdaki aralıklar normal şekilde kabul edilmektedir;

- Yenidoğanlar; 0- 2 mm/saat,

- Çocuklar; 0- 10 mm/saat,

- 50 yaş üstü kadınlar; 0- 30 mm/saat,

- 50 yaş üstü erkekler; 0- 20 mm/saat,

- 50 yaş altı kadınlar; 0- 20 mm/saat,

- 50 yaş altı erkekler; 0- 15 mm/saat şeklindedir.

Sedimentasyon yüksekliği ne anlama geliyor?

Başlı başına bir teşhis aracı olmayan bu test, iltihap kökenli rahatsızlıkların varlığının tespiti ve bu rahatsızlığa karşı verilen tedaviye karşı vücudun verdiği tepkinin kontrol edilmesi adına yapılır. Sedef, lupus, ailevi akdeniz ateşli hastalığı, multiple skleroz, çölyak, ankilozan, spondilit gibi otoimmün rahatsızlıklar; tüberküloz, sinüzit, romatoid artrit, astım gibi iltihap kökenli hastalıklar, akciğer kanseri gibi bazı kanser çeşitlerinin olması sonucunda sedimantasyon hızı yükselmektedir. Bunun nedeni, insan vücudunun tepki şeklinde bağışıklık sistemi ve karaciğer hücreleri açısından bazı protein yapılarını oluşturmasından kaynaklıdır. Bunların oluşması, kırmızı kan hücresi şeklinde bilinen eritrositlerle birbirine yapışıp ağırlıklarının ve kütlelerinin artmasına neden olur.

Kırmızı kan hücrelerinin kütlelerinin artması, yapılmış olan sedimantasyon testinde daha hızlı bir biçimde dibe çökmesine neden olur. Çöküşün saatteki hızı, bulunan inflamasyonun boyutu hakkında önemli bir bilgi verecektir. Kronik ve akut şeklinde gelişen bu duruma ilave şekilde kullanılan; doğum kontrol ilaçları, testosteron, östrojen, androjen içerikli ilaçlar ve hipertansiyon ilaçları sedimantasyonun yüksekliğine neden olur. Bütün bunların dışında gebelik ve yaşlılık gibi şartlarda sedimantasyon oranının çoğalmasına sebep olur. İltihap kökenli herhangi bir rahatsızlığın olmadığı vaziyetlerde ölçülen anormal seviyede yüksek sedimantasyon değeriyse kanserli tümörlerin var olmasına işaret edebilir.

Sedimantasyon yüksekliğinin tedavi edilebilmesi adına doktorlar daha kapsamlı olan testler yapar. Muayene, testler ve doktor gerekliği gördüğü halde yapılmasını istediği radyolojik görüntülemeden sonra, sedimantasyon değerinin yüksek olmasının altında yatan rahatsızlığı teşhis eder. Daha sonra hastalık çeşidine göre tedavi verildikten sonra sedimantasyon değeri, normal değere döner. Bununla beraber gün içerisindeki fiziksel aktivitenin arttırılması, uyku ve düzenli beslenme de sedimantasyon değerinin düşmesine yardımcı olacak etkenlerdendir.

Sedimantasyon yüksekliğinin belirtileri nelerdir?

Sedimantasyon yüksekliği belirtileri;

- Anemi,

- Baş ağrısı,

- Omuz, boyun ya da pelviste ağrı,

- İştahsız kalma,

- Nedeni olmayan kilo kaybı,

- Romatizmal ateş,

- İshal, dışkıda kan ya da karın ağrısının olağandışı olması gibi sindirim sistemi problemleri olarak sıralanabilir.

Sedimantasyon düşüklüğü

Sedimantasyon düşüklüğü genel olarak insan vücudunda iltihap olmadığına işaret eder. Ancak her rahatsızlık, iltihap kökenli rahatsızlıklar olarak değerlendirilmez. Karaciğerle ilgili olan rahatsızlıklar, kan şekerinin yüksek seviyede olması ve böbrek rahatsızlıkları sedimantasyon düşüklüğüne neden olabilir. Eritrosit sedimantasyon hızı, yeni doğan bebeklerde de düşük olabilir. Bunun yanı sıra, kan yapımını arttıran politemi ve viral rahatsızlık durumlarında sedimantasyon hızı azalmaktadır. Bunu dışında kusurlu olan eritrositlerin yani talasemi minör gibi rahatsızlıklarda da ESR değeri azalır.

Sedimantasyon düşüklüğünün belirtileri nelerdir?

Sedimantasyon düşüklüğünün belirtileri;

- Kuvvet kaybı,

- Baş dönmesi,

- Nedeni olmayan kilo kaybı,

- İştahsızlık,

- Halsizlik,

- Baş ağrısı,

- Eklem ağrıları,

- Halsizlik olarak sıralanabilir.