Şarbon belirtileri nelerdir, nasıl bulaşır? İnsanda deri şarbonu nasıl anlaşılır?

Bacillus anthracis sporla çoğalan bir bakteridir. Şarbon, bu bakteriden kaynaklanan ender bir hastalık olmakla beraber ciddi bir rahatsızlıktır.

Şarbon nedir?

Şarbon, genel olarak çiftlik ve vahşi ev hayvanlarını etkileyen hastalıktır. Bu tehlikeli olan hastalık, hasta hayvanlar ile dolaylı temas yolu ile veya doğrudan insanlara bulaşabilmektedir. Şarbonun insandan insana bulaşmasına dair herhangi bir ispatı bulunmasa da, şarbon kaynaklı olan cilt lezyonlarına doğrudan temas edilmesi halinde bulaşıcı olacağı düşünülüyor.

Şarbona sebep olan bakteriler vücuda genel olarak derideki yaradan girer. Bunun yanı sıra şarbonlu etler yenerek ya da sporlar solunarak bu hastalığa yakalanmak mümkündür.

Şarbonun belirtileri nelerdir, nasıl bulaşır?

Şarbonun belirtileri, bulaşma durumuna göre farklılık gösterir. Bundan ötürü bulaşma yolu göz önünde bulundurulmalıdır. Çoğu vaziyette, belirtiler bakterilere maruz kaldıktan sonraki 7 gün içerisinde gelişmektedir. Solunum yolu ile bulaşan akciğer şarbonunda durum değişiktir. Belirtiler haftalar sonrasında ortaya çıkar. Bulaşma yolları;

- Enjeksiyon şarbonu,

- Akciğer şarbonu,

- Deri şarbonu,

- Sindirim sistemi şarbonu.

Şarbonun oluşma nedeni nedir?

Şarbon sporları, dünya çapında, toprakta yer alan şarbon bakterileri bakımından oluşturulmaktadır. Sporlar, insan veya hayvan gibi konağa bulaşana dek senelerde uyku halinde kalabilmektedir. Şarbon, endüstriyel şekilde gelişmiş ülkeler çapında daha az gözlemlenirken; Afrika, Asya ve Güney Amerika gibi bölgelerde halen gözlemlenmektedir. Bunun yanı sıra Avrupa'da enjeksiyon nedenli şarbondan 18 kişi ölmüştür. Ülkemiz çapında 2017 senesinde raporlanan insan şarbon vakası 37 olarak belirtilmiştir.

Şarbon riskindeki kişiler

Aşağıdaki durumlar şarbona yakalanma ihtimali daha yüksek olan bireyler sıralanmıştır. Şarbon aşısı, risk altında olan aşağıdaki meslek grupları adına önerilmektedir;

- Şarbonun görülme sıklığının yüksek olduğu bölgelerde kürkler, hayvan derileri ya da yünlerle uğraşanlar,

- Veteriner doktorlukta çalışan kişiler,

- Laboratuvar ortamında antraks mikrobuyla çalışanlar,

- Hayvan derisi, yünü ve tüyü ile hobi şeklinde uğraşanlar,

- Eroin türü yasa dışı uyuşturucuları enjekte eden kişiler.

Şarbonun tanısı

Kişinin hekimi ilk önce zatürre ya da grip gibi semptomlara ve bulgulara sebep olacak diğer genel vaziyetleri elemek ister. Başka testlerin sonucu negatif ise, aşağıda yer alan testlerde istenebilir;

Kan testleri: Az miktarda kan alınarak şarbon bakterisi aramak adına laboratuvara gönderebilir.

Cilt testleri: Ciltteki şüpheli lezyondan sıvı örneği ya da ufak bir doku örneği yani biyopsi alınıp, laboratuvarda şarbon adına test edilebilir.

Dışkı testi: Sindirim sistem şarbonu tanısı adına hekim dışkı örneği isteyebilir.

Omurilik Sıvısı İncelemesi: Lomber ponksiyon şeklinde bilinen bu testte doktor, omurilik kanalına iğne sokarak az miktarda sıvı çekerek, test yapar. Bu test, şarbon kaynaklı menenjit teşhisini doğrulamak adına yapılır.

Bilgisayarlı tomografi ya da göğüs röntgeni taraması: Hekim, akciğer şarbonundan şüphe ediyorsa tanı adına göğüs röntgeni ya da bilgisayarlı tomografi isteyebilir.

Şarbonun tedavisi

Şarbon adına, standart tedavinin, doksisiklin ya da siprofloksasin gibi 2 aylık bir antibiyotik kürü olduğu söylenebilir. Tek antibiyotik ya da antibiyotik kombinasyonun hasta adına etkili olacağı; şarbonun nasıl bulaşmış olduğuna, genel sağlığına, hasta yaşına ve başka unsurlara bağlıdır. Tedaviye en kısa zamanda başlanmalıdır. Bu şekilde etkinin en yüksek derecede olduğu söylenebilir.

Sindirim sistemi ve deri, şarbon vakaları antibiyotiklere cevap vermesine karşın, akciğer şarbonu tedaviye cevap vermeyebilir. Rahatsızlık ilerledikçe bakteriler, ilaçların etkisiz duruma getirilebileceğinden çok fazla toksin üretmiş olacaktır. Şarbon, tehlikeli olan bir hastalık olmasına karşın gereken önlemler alındığı zaman şehirde yaşayan bireyleri etkilemesi mümkün olmamaktadır. Şarbonun, süt ürünlerinden bulaşmadığı söylenebilir.