Çinko eksiliği nedir, belirtileri nelerdir? Çinko eksikliği nasıl giderilir?

Çinko vücudumuzda önemli bir rol oynar. Bu mineral, en az 300 enzimin ve DNA'nın üretiminde etkilidir. Çinko, sağlıklı hücre büyümesini ve gelişimini destekleyen bağışıklık fonksiyonumuza katkıda bulunur. Çinko, bağışıklık sistemi, yara iyileşmesi, kan pıhtılaşması, tiroid fonksiyonu, tat ve koku duyuları dahil olmak üzere vücudun normal işlevleri ve sistemleri için gerekli olan bir mineraldir. Çinko ayrıca hamilelik, çocukluk ve ergenlik döneminde normal büyümeyi ve gelişmeyi destekler.

Çinko bakımından zengin gıdalar arasında kırmızı et, kümes hayvanları, fasulye, fındık ve deniz ürünleri bulunur. Çoğu insan çinko takviyesine ihtiyaç duymaz ve yiyeceklerden yeterince çinko alır.

Çinko eksiliği nedir, belirtileri nelerdir?

Et, kabuklu deniz ürünleri, süt ürünleri, ekmek ve tahıl ürünlerinin içinde çinko bulunur. Araştırmalar, erkeklerin günde 5.5 - 9.5 mg arasında, kadınların 4.0 - 7.0 g arasında çinko alması gerektiğini göstermektedir. Çinkonun fazla alınması da zararlıdır. Araştırmalar, yüksek dozlarda çinko almanın vücudun emebileceği bakır miktarını azalttığını göstermektedir. Bu da anemiye ve kemiklerin zayıflamasına neden olabileceğine işaret eder.

Çinko eksikliği dünya çapında bir sorun olarak belirtilmektedir. Çinkonun vücuttaki işlevleri yaygın olduğundan, çinko eksikliğinin belirtileri ve koşulları çeşitlilik gösterebilir. Örneğin yumuşak tırnaklar, akne, iştahsızlık, kuru saçlar, değişen tat ve kilo kaybı göstergeler olabilir. Çinko eksikliğinin göstergeleri kadın, erkek ve çocuklar arasında değişebilir.

Çocuklarda büyümenin yavaşlaması; erkeklerde üreme problemleri, düşük kan şekeri, kemiklerin zayıflaması, beyin bozuklukları, yüksek kan kolesterolü, zayıf dolaşım, yeme bozuklukları; kadınlarda üreme sorunları, zayıf cilt, tırnaklar ve saçlar, tat ve koku hissinin zayıflaması sayılabilir. Çinko sağlıklı büyüme için hayati önem taşır; beslenme eksikliği varsa çocuklarda cücelik ve yaşlarına göre zayıf olmak gibi belirtiler olabilir.

Çinko cinsel üreme ve gelişme için gereklidir. Spermin düzgün çalışması için çinkoya ihtiyacı vardır; çinkodaki herhangi bir eksiklik doğurganlığı etkileyecektir. Çinko eksikliği, spermdeki hücre bölünmesine müdahale eder. Ergenlik döneminden geçen genç erkeklerin üreme organlarının sağlıklı olması için daha yüksek miktarda çinko almalarına ihtiyaçları vardır.

Çinko eksikliği erkeklerde ve kadınlardaki belirtiler nelerdir?

Prostat bezi vücuttaki en yüksek çinko konsantrasyonuna sahiptir. Yaşlı erkeklerde çinko eksikliği, prostatit olarak bilinen prostat bezinin iltihabı ile bağlantılıdır. Çinko, vücudun yüksek ve düşük kan şekeri seviyesini düzenlemesine yardımcı olur. Ayrıca hipoglisemi olan insanlara için faydalıdır.

Çinko eksikliğinin dolaşım üzerinde bir etkisi vardır. Hem kadınlar hem de erkeklerde ellerin ve ayakların soğumasının yanı sıra yüksek tansiyon ile bağlantılıdır. Vücutta çinko eksikliği varsa kandaki kolesterolün yükselme eğilimi vardır.

Kalça ve diz eklemlerinin ağrıması çinko eksikliği ile ilişkili olabilir. Bunun nedeni kemiklerin büyük miktarda çinko içermesi ve herhangi birin kemiklerin çinko eksikliğin daha kalın ve daha kısa olmasına neden olmasına yol açmasıdır. Bu da ağrıya ve diğer semptomlara neden olabilir.

Çinko eksikliği varsa vücudun iyileşme kabiliyeti de tehlikeye girer. Depresyon ve zihinsel uyuşukluk da çinko eksikliğinden kaynaklanabilir. Epilepsi ve şizofreni gibi zihinsel hastalıklar çinko eksikliğiyle ilişkilendirilmiştir. Çinko eksikliği, alkolizm ve takıntılar gibi duygusal ve bağımlılık yapan davranışlar üzerinde de belirgin bir etkiye sahip olabilir. Alkolizm durumunda, alkol tüketildiğinde vücuttaki çinkoyu tüketir. Çinko eksikliği aynı zamanda suçluluk gibi antisosyal davranışlarla da ilişkilendirilmiştir.

Çinko eksikliğinin cilt, tırnaklar üzerinde etkisi vardır ve saçların zayıflamasına neden olur. Cilt esnekliğini ve elastikiyetini kaybeder. Bu özellikle hamile kadınları etkiler. Akne, kaynar, dermatit, sedef hastalığı ve tırnaklardaki beyaz lekeler vücuda ekstra olarak alınan çinkoya tepki verir.

Çinko eksikliği nasıl giderilir?

Bazen çinko eksikliği başka bir durumun belirtisidir. Örneğin, bazı koşullarda vücudunuz çinkoyu işleyebilir fakat vücuda alınan çinko iyi emilemez. Çinko eksikliği bakır eksikliğine de yol açabilir. Doktorunuz muhtemelen bu olasılıklardan haberdar olacaktır. Eksikliğinizin kökenine ulaşmak için ek testler uygulanabilir. Çinko eksikliğini tedavisinde uygulayabileceğiniz yöntemler ise şunlardır:

Kırmızı et

Kümes hayvanları

Tohumlar (chia vb.)

Buğday ruşeymi

Yabani pirinç

İstiridye

Eğer bir vejetaryenseniz, yediğiniz yiyeceklerden ihtiyaç duyduğunuz çinko miktarını elde etmek daha zor olabilir. Alternatif çinko kaynakları olarak kuru fasulye, kaju, bezelye ve badem tüketmeyi deneyebilirsiniz.(1)

Çinko takviyeleri

Çinko eksikliğinizi çinko takviyesi ile de hızlı bir şekilde tedavi edebilirsiniz. Çinko birçok multivitamin takviyesinde bulunur. Ayrıca bazı ilaçlarda da çinko bulunmaktadır, ancak hasta değilseniz bu ilaçları doktor tavsiyesi dışında kullanmamalısınız. Bu yüzden mümkün olduğunca sadece çinko içeren takviyeleri satın alabilirsiniz. Vücudunuzdaki çinko miktarını artırmak için takviye kullanıyorsanız dikkatli olmalısınız. Çünkü çinko, bazı antibiyotikler, artrit ilaçları ve diüretikler ile etkileşime girebilir.(1) Bu yüzden takviyeleri de bir doktor tavsiye ile kullanmanız tüm bu olası risklerin de ortadan kalkmasını sağlayacaktır.

Sonuç olarak diyetinizi çinko açısından zengin gıdalar içerecek şekilde değiştirmek çinko eksikliğini tedavi etmenin en iyi yoludur. Çinko takviyeleri mevcuttur, ancak bazı ilaçları etkileyebileceğinden dikkatli kullanılmalıdır.