AFP (Alfa Fetoprotein) nedir? AFP (Alfa Fetoprotein) testi değer aralığı kaç olmalı? AFP yüksekliği veya düşüklüğünün nedeni nedir?

Alfa Fetoprotein ya da kısa adıyla AFP, gelişme dönemindeki fetüslerin karaciğerinde salgılanan bir protein çeşididir. Bu protein, plasenta aracılığıyla annenin de kanına geçebilmektedir. Kandaki bu AFP düzeyinin takibi olası sorunların önüne geçebilmek için de oldukça önem arz etmektedir.

AFP (Alfa Fetoprotein) nedir?

AFP, anne karnındaki fetüsün; karaciğer, vitellüs kesesi ve mide sistemi tarafından üretilen bir proteindir. Gebelikte ölçülen bu değerin beklenenden farklı çıkması bazı doğumsal kusurların habercisi olmaktadır. Doğum sonrasında da bebeğin kanında çıkan AFP, bir sene içerisinde oldukça düşük seviyelere iner. Yetişkinlerde ölçülen AFP değerleri ise genellikle tümör belirtisi olarak kabul edilmektedir. Çünkü çeşitli kanser türlerinde kanserli hücrelerden AFP salgılandığı bilinmektedir.

AFP testi hamileliğin 16 ile 18. haftaları arasında yapılmaktadır. Bu test 3’lü ve 4’lü tarama testlerinin bir parçasıdır ve hem annenin hem de bebeğin var olan sorunlarını ortaya çıkarmaya yardımcı olmaktadır. Üçlü tarama testinde; alfa fetoprotein (AFP) değerinin yanı sıra koryonik gonadotropin (Hcg) ve östrojen düzeyleri de incelenmektedir. Dörtlü tarama testinde ise bu üçlüye ek olarak hormon inhibitörü a seviyesine bakılmaktadır. Test sonuçları anne adayının yaş ve genetik yatkınlığına göre hekim tarafından değerlendirilmektedir. Test sonuçlarının olumsuz çıkabileceği gruplar ise aşağıdaki gibi sıralanmaktadır.

- 35 yaşını geçmiş anne adayları

- Doğum kusuru bulunan gebeler

- Hamilelik sırasında zararlı sayılabilecek ilaç kullanan kadınlar

- Diyabet hastası olan gebeler

AFP (Alfa Fetoprotein) testi değer aralığı kaç olmalı?

AFP için beklenen referans değerler; hamilelerde, gebe olmayan kadınlarda ve erkeklerde farklı seviyelerdedir. Bu bağlamda yetişkin bir erkek için normal AFP değeri 0 ile 40 ng/mL arasındadır. Bu değerin kadınlardaki referans aralığı ise aşağıdaki gibi listelenebilmektedir.

- Hamile kadınlar için beklenen AFP düzeyi: 10-150 ng/mL

- Hamile olmayan kadınlar için beklenen AFP düzeyi: 0-40 ng/mL

Gebelikte ölçülen AFP değerinin 150 ng/mL’den yüksek olması bazı kusurlu doğumlara sebep olmaktadır. Bu bağlamda; gebelik tansiyonu, rahim ve plasenta ayrılığı ile az kiloda bebek doğumu gibi rahatsızlıklarla karşılaşılmaktadır. Bunların yanı sıra hamilelik sonrasında görülen bebek ölümlerinin sebebi de bu yükseklik olabilmektedir. Böbrek rahatsızlıkları, cilt problemleri, anensefali ve kromozom bozuklukları da AFB yüksekliği sonucunda gözlenen diğer problemlerdir.

AFP sonucunun gebelikte düşük çıkması da tıpkı yüksek çıkması gibi bazı problemlerin habercisi olmaktadır. Buna göre düşüklüğün akla gelen ilk sebeplerinden biri bebeğin down sendromlu olması ya da beyin gelişiminde genetik problemler olabileceğidir. Gebelikteki bu düşüklüğün diğer sebepleri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir.

- Kromozom sayısındaki anormallikler

- Bebeğin karın duvarının kusurlu olması

- Çoklu gebelik ya da erken doğum

- Bebeğin iskelet sistemini, beyin ve omurga gelişimini etkileyen sinir yolu kusurları

AFP yüksekliği veya düşüklüğünün nedeni nedir?

AFP yüksekliği ya da düşüklüğünün olası sebepleri kişinin kadın, erkek, hamile ya da hamile olmama durumuna bağlı olarak değişmektedir. Bu bağlamda gebelikte AFP değerlerinin beklenenden farklı olması genellikle doğum kusurları ve bebeğin genetik problemleriyle alakalıdır. Ancak hamile olmayan yetişkin kadınlar ve erkek bireyler için bu değerin yüksekliği ve düşüklüğü tamamen farklı sebeplere dayanmaktadır.

Normal bireylerdeki AFP yüksekliği yaygın olarak kanser ile ilişkilendirilmektedir. Bu bağlamda karaciğer kanseri başta olmak üzere pek çok kanser türünde AFP’nin yüksek çıktığı görülmektedir. AFP testinin yüksek çıkmasına sebep olabilecek kanser türleri ise; testis, pankreas, meme, akciğer ve lenf kanseri olarak sıralanmaktadır. Bu kanser türlerinin yanı sıra kişinin siroz ya da hepatit olduğu durumlarda da aynı yükseklik ile karşılaşılmaktadır.

Karaciğerde kanser dışında fonksiyonel bozukluk olması durumunda AFP testinde hafif veya orta şiddetli yükseklik ile karşılaşılmaktadır. Bu durumlarda AFP değerinin 500 ng/mL değerini aşmadığı dikkat çekmektedir. Ancak kişide karaciğer kanseri tespit edildiğinde AFP, bu değerin üstüne rahatlıkla çıkabilmektedir.