Sarıhumma nedir? Son dakika Güney Sudan'da Sarı Humma salgını başladı...

Dünya Corona Virüs belasıyla uğraşırken Sarı Humma vakaları ortaya çıktı... Dünya Sağlık Örgütünden (DSÖ), yapılan açıklamada, Uganda sınırındaki Kajo Keji bölgesinde 2 vakanın görüldüğü belirtilerek, buradaki halkın hastalığa karşı bağışıklığının bulunmadığı ifade edildi. Salgınla baş edebilmek için bölgede aşı çalışmasının planlandığı vurgulanan açıklamada, sağlık sisteminin zayıflığı ve gözlem mekanizmasının olmaması nedeniyle salgının büyümesinden korkulduğuna işaret edildi. Enfekte sivrisineklerin ısırması sonucu bulaşan sarı humma virüsü, yüksek ateş, sarılık, karın ağrısı, kusma ve kanamaya yol açıyor.

Sarıhumma nedir?

Sarıhumma, sarıhumma virüsünün neden olduğu ciddi bir hastalıktır. Afrika'nın ve Güney Amerika'nın bazı bölgelerinde bulunur. Sarıhumma enfekte bir sivrisineğin ısırığı ile bulaşır. Kişiden kişiye direkt temas ile yayılmaz. Sarıhumma hastalığı olan kişiler genellikle hastaneye yatırılmalıdır. Sarıhumma şunlara neden olabilir:

Ateş ve grip benzeri belirtiler

Sarılık (cilt veya gözlerde sararma)

Birden fazla vücut bölgesinden kanama

Karaciğer, böbrek, solunum ve diğer organ yetmezlikleri

Ölüm (ciddi vakaların % 20 -% 50'si)

Sarıhumma nasıl bulaşır?

Sarıhumma virüsü Aedes veya Haemagogus türü sivrisinekler aracılığıyla bulaşır. Bu sivrisinekler özellikle gündüzleri ısırmaktadır. Bulaşma 2500 metreye kadar olan yerleşim birimlerinde gözlenebilir. Sarıhumma insanları ve maymunları enfekte etmektedir. Vahşi yaşamın hüküm sürdüğü yerler ve ormanlık bölgelerde, maymunlar enfeksiyonun başlıca deposudur ve enfeksiyonun maymundan maymuna bulaşması sinekler aracılığıyla olur. Sivrisinekler, ormanlık alana giren insanları hem de maymunları enfekte eder ve böylece lokal salgınlara neden olurlar. Kentsel bölgelerdeki bulaşmada maymunların rolü yoktur, enfeksiyon sinekler vasıtasıyla insanlar arasında yayılır. Yoğun kitlelerin yaşadığı yerlerde enfeksiyonun oluşması, büyük sarıhumma salgınlarına sebebiyet verebilir.

DSN – Sarı humma belirtileri nelerdir?

Hastalık, akut başlangıçlı yüksek ateş ve takip eden iki hafta içinde gelişen sarılık ile karakterizedir. Hemorajik manifestasyonlar ve renal yetmezlik gelişebilir. Virüsün inkübasyon süresi 3 ile 6 gün arasındadır. Takiben bir veya iki fazlı bir enfeksiyon tablosu geliir. İlk faz (akut) ateş, kas ağrısı, sırt ağrısı, baş ağrısı, üşüme, titreme, iştahsızlık, bulantı veya kusma şikayetleri ile ortaya çıkar. Hastaların çoğu düzelir ve belirtiler 3-4 gün içinde kaybolur. Fakat hastaların %15‟i bu iyileşmeden sonraki 24 saat içinde ikinci ve daha toksik bir faza girerler. Yüksek ateş yeniden başlar ve birçok sistem etkilenir. Hastada hızla sarılık, karın ağrısı ve kusma gelişir. Ağız, burun, göz ve midede kanamalar olabilir. Böbrek yetmezliği görülebilmektedir. Toksik faza giren hastaların yaklaşık yarısı 10-14 gün içinde ölmekte ve geri kalanı da belirgin bir organ hasarı olmaksızın iyileşmektedir. Hastalık, şiddetli sıtma, Dengue hemorajik ateşi, leptospiroz, fulminan viral hepatitler, diğer hemorajik ateşler ve zehirlenmelerle karışabilmektedir. Tedavisi genellikle semptomatiktir. Aşılama, sarı hummaya karşı en önemli koruyucu önlemdir. Seyahat edilecek bölgeye gitmeden iki hafta önce bu kişilere sarı humma aşısı uygulanmalıdır

Sarı humma Tanı ve Tedavi nasıl yapılır?

Tanı, viral enfeksiyona karşı kişinin bağışıklık sisteminin oluşturduğu antikorları tespit eden kan testlerine dayanmaktadır. Spesifik tedavisi yoktur. Semptomlara yönelik destekleyici tedavi yapılmaktadır. Mümkün olduğu kadar hastalar destek tedavisi ve yakın izlem için hastaneye yatırılmalıdır.

Sarrı humma Yolcular için Risk

Sarıhumma Afrika ve Orta ve Güney Amerika'nın tropikal bölgelerinde endemiktir. Afrika ve Latin Amerika'da 44 endemik ülkede 900 milyondan fazla nüfus risk altındadır. Afrika’da 31 ülkede tahminen 500 milyon kadar insan risk altındadır. Sarıhummanın yaygın olarak görüldüğü yerlere seyahat eden kişiler risk altındadırlar. Özellikle sivrisineğe maruziyetin fazla olduğu kırsal alanlar ve ormanlık bölgelere uzun süreli seyahatlerde risk çok daha fazladır. Sarıhummanın bulaşma riskinin olduğu bölgeler veya ülkelere giden her yolcunun aşı olması tavsiye edilmektedir. Bu durum, bu ülkelerde hastalığın resmi olarak rapor edilmediği hallerde de geçerlidir.

Sarı Humma Korunma yöntemleri nelerdir?

Yolcular Sarıhumma aşısı yaptırarak ve sivrisineklere karşı önlem alarak korunmalıdır. Sarıhumma aşısı hastalığın görüldüğü bölgelere seyahat edeceklere önerilir. Aşı yapıldıktan sonra UST’ye uygun olarak ‘Uluslararası aşı ve profilaksi sertifikası’ düzenlenir. Bazı ülkeler ülkeye giriş için sarı humma aşısının yapıldığını gösteren bu sertifikayı zorunlu tutmaktadırlar. Uluslararası aşılama sertifikası, aşılandıktan 10 gün sonra geçerlilik kazanır (Ayrıntılı bilgi için Sarıhumma Aşısı bölümüne bakınız).

Enfeksiyona maruz kalma riski, sinek ısırmalarına karşı tedbir alınarak (koruyucu elbiseler, cibinlik, sivrisinek kovucu preparatlar ile) azaltılabilir. Sarıhumma virüsünü taşıyan sineklerin daha çok gündüzleri ısırdığı unutulmamalıdır. Sivrisinek ısırıklarından korunmak için:

Uygun giysiler giyilmelidir (uzun kollu gömlek, uzun pantolon, çorap ve şapka),

Uygun bir böcek kovucu kullanılmalıdır (DEET, Picardin). Aktif madde yüzdesi yüksek olanlar daha uzun bir koruma sağlar. Ayrıca güneş koruyucu kullanılacaksa, önce güneş koruyucu sürülüp sonra böcek kovucu uygulanmalıdır. Çocuklar üzerinde kovucu uygulanırken gözlere ve ağıza temasından kaçınılmalıdır. Kullanılacak giysilere ve çadıra permetrin uygulanabilir. Permetrin doğrudan cilde uygulanmamalıdır. Mümkün olduğu kadar perdeli ve klimalı odalarda kalmaya özen gösterilmelidir. Birçok sivrisinek daha çok geceleri aktifken, sarıhumma bulaştıran sirisineklerden biri olan Aedes aegypti daha çok gündüzleri ısırırlar.

Sarrı humma için seyahat dönüşü öneriler...

Eğer kendinizi hasta hissediyorsanız hemen hekiminize veya bir sağlık kuruluşuna başvurun. Seyahatiniz hakkında hekiminize mutlaka bilgi verin.

Ateş ve ağrınız için Asetaminofen kullanın. Kanamaya meyli artırabileceğinden aspirin ve ibuprofen içeren ağrı kesicilerden uzak durun. Daha fazla sivrisinek ısırıklarından korunarak hastalığın yayılmasını önleyin.