MENÜ

Melatonin nedir? Melatonin ne zaman salgılanır? Melatonin hangi besinlerde bulunur?

Türk Uyku Tıbbı Derneği (TUTD) Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Zeynep Zeren Uçar, yeni tip corona virüs (Covid-19) pandemisinden korunmak için evde kalmak kadar zamanında ve yeterli uyumanın da önemli olduğunu belirterek, "Gece uyuduğumuz zaman beynimiz melatonin hormonu salgılıyor. Bu hormon özellikle virüsleri öldüren bağışıklık hücrelerinin yenilenmesinde çok önemli bir yere sahip." dedi. Peki, Melatonin nedir? İşte Melatonin hakkında bilinmeyenler...

Melatonin nedir? Melatonin ne zaman salgılanır? Melatonin hangi besinlerde bulunur?

Uzmanlar yeni tip corona virüs pandemisinden korunmak için evde kalmak kadar zamanında ve yeterli uyumanın da önemli olduğunu belirtiyor. Uçar, özellikle yaşlı hastalarda melatonin hormonu salgılanmasının gençlere göre azaldığı için bağışıklık sisteminin zayıfladığını bu nedenle ölüm olaylarının yaşandığını ifade etti.

Haberin Devamı

Melatonin nedir?

Beyindeki epifiz bezinden gece uyku saatlerinde karanlık salgılanan melatonin, kişiyi çeşitli hastalıklara karşı korumakla birlikte kansere karşı da kalkan görevi gören bir hormondur. Melatonin triptofan isimli bir maddeden elde edilir.

Karanlık fazın başlangıcında veya sonundaki ışık kısa süreli de olsa yeterli şiddette olduğu takdirde melatonin salınımını baskılar. Melatonin üretimi doğrudan gecenin uzunluğu ile ilgilidir. Gece ne kadar uzarsa melatonin hormonunun üretimi de o denli uzar. Nitekim gecelerin uzun olduğu kış mevsimi günlerinde daha fazla üretilen melatonin, günlerin uzadığı yaz günlerinde ise azalır.

Yeterince melatonin salınımı için, karanlık ortamlarda uyumak gerekmektedir. Eğer gece lambası kullanılıyor ise solgun kırmızı ışık tercih edilmelidir. Gece uykuya dalmadan önce tablet/bilgisayar kullanmak melatonin hormonunun salınmasının bozulmasına neden olabilir.

Haberin Devamı

Televizyon karşısında uyuklama esnasında televizyon açık bırakılmamalı, vücut sağlığı için yeterli ve düzenli bir uyku düzeni oluşturulmalı, iş yaşamında gündüz saatlerinde çalışma tercih edilmelidir. Uykusuzluk problemi yaşayanlar önce günlük yaşam düzenlemelerini uygulamalı, çözüm bulunamadığı takdirde melatonin takviyesi gibi ilaç tedavileri tercih edilmelidir.

Melatonin ne zaman salgılanır?

Beynin melatonin hormonunu gece salgıladığına dikkati çeken Uçar, şunları kaydetti:

"Bu hormon saat itibarıyla 21.00'de salgılanmaya başlanıyor. 02.00'de en yüksek orana ulaşıyor. 04.00'de tek düzeyde kalıyor. Sabah 07.30 itibarıyla salgılanması duruyor. Özelliği ise gece karanlıkta salgılanması. Beynimiz bu hormonu gündüz uyusak bile salgılamıyor. Geceleri kaliteli uyumamız şart. Eğer geceleri çok sık uyanıyorsak ya da kaliteli uyuyamıyorsak melatonin salgılanamadığı için vücudumuzda iltihap hücreleri artıyor. Bu durumun en bariz örneği ise corona virüs pandemisinde görülüyor. Akciğeri iltihap kapladığı için hastalar nefes alamıyor. Solunum yetersizliğinden onları kaybediyoruz."

Uçar, melatonin hormonunun iyi salgılanması için kişilerin her akşam aynı saate uyumaları, yatılan ortamın havalandırılmış ve mavi ışık yayan televizyon ve cep telefonu gibi iletişim araçlarından uzak olması gerektiğini de sözlerine ekledi.

Haberin Devamı

Melatonin hormonunun faydaları nedir?

Melatoninin bağışıklık sistemini olumlu etkileyerek ve stresi azaltarak yaşam süresini artırdığına ve yaşlanma bulgularını azalttığına yönelik yapılmış birçok çalışma vardır.

Bağışıklık üzerine olumlu etki ettiği düşünülen melatonin hormonunun kanser ilişkisi için de birçok çalışma yapılmıştır. Bilimsel çalışmalar ışığında deneysel olarak melatoninin birçok tümör tipinde büyümeyi sınırlandırdığı gözlenmiştir. Melatonin, deneysel meme tümörlerindebaskılayıcı bir rol oynamaktadır. Melatonin tedavi edici dozlarda verildiğinde direkt olarak tümör hücrelerini öldürücü etkiye sahiptir.

Meme kanseri riski artışının karanlıkta salgılanan melatonin hormonunun ışık nedeniyle kesintiye uğraması ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Araştırmalarda, gece saatlerinde çalışmak durumunda kalan kadınlarda geceleri aydınlık nedeniyle melatonin salgılanması azaldığı için, gündüz saatlerinde çalışan kadınlara göre meme kanseri gelişimi oldukça fazla bulunmuştur. Gece saatlerinde çalışanlar karanlık ortamların aydınlatılması neticesinde melatonin düzeyi baskılanan çalışanların kanser riski artmaktadır. Melatoninden yeterince faydalanabilmek için uykuya dalma saati mümkün olduğunca geciktirmemeli en geç saat 23.00 gibi uykuya geçilmiş olmalıdır.

Haberin Devamı

Melatonin seviyesiyle depresyon arasında da ilişki vardır. Depresyon hastalarında melatonin seviyesi düşük, kortizol seviyesi ise yüksek bulunmuştur. Melatonin seviyesindeki artış ve tedaviden faydalanmaarasında bir paralellik kurulabilmektedir. Nitekim depresyon tedavisinde kullanılan birçok depresyon ilacı, etkilediği beyin kimyasal maddeleri aracılığı ile melatonin salgılanmasını artırır.

Melatonin hangi besinlerde bulunur?

Melatonin yeterliliği için ise karanlıkta uyumak gerekir. Başta kızılcık olmak üzere vişne, papatya, anason, ceviz, badem ve fındıkta yüksek miktarda melatonin bulunur. Oreksin isimli beyinde bulunan bir madde de uyku, açlık gibi zihinsel aktivitelerin düzenlenmesinde önem taşır. Karbonhidrat alımının artması durumunda oreksin düzeyi azalır. Bu da halsizlik ve yorgunluğun artmasına ve metabolizmanın yavaşlamasına neden olur. Özellikle sonbaharda depresyon eğilimi olanların proteinden zengin gıdaları tüketmesi gerekir. Çünkü proteinli besinler oreksin miktarını arttırır.

YORUM YAZ