Fosfor nedir? Fosfor yüksekliği veya düşüklüğünü nedir, nedenleri nelerdir? Kanda PHOS değer aralığı kaç olmalı?

Fosfor, kalsiyumdan sonra gelen ve vücutta gerekli olan bir mineraldir. Dengeli ve yeterli beslenmeyle fosfor dengesini sağlayabilirsiniz. Yetişkin bir insanın 700 mg/gün fosfora ihtiyacı vardır. Kanınızdaki fosfor seviyeleri çok yüksek veya düşük olduğunda; kalp hastalıkları, eklem ağrıları veya halsizlik gibi problemlerle karşılaşabilirsiniz.

Fosfor nedir?

Fosfor, çeşitli biyokimyasal reaksiyonlarda bulunan ametal bir elementtir. Doğada bol miktarda bulunur ve kokusu sarımsağa benzer. İskelet yapısı, beyin, kalp, böbrekler, karaciğer gibi hayati organların fonksiyonlarında rol oynar.

Vücudun güçlü kemikler ve dişler oluşturmak, doku ve hücreleri onarmak, enerji üretmek, kas ve sinir fonksiyonunu düzenlemek, böbreklerdeki atıkları filtrelemek için fosfora ihtiyacı vardır.

Günlük fosfor ihtiyacınızın çoğunu yiyeceklerden, az miktarını da içme suyundan karşılayabilirsiniz. Kepekli tahıllar, baklagiller, turunçgiller, kuruyemişler, et, tavuk, balık, yumurta, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve patates fosfor bakımından zengin besin kaynaklarıdır.

Fosfor yüksekliği veya düşüklüğünü nedir?

Fosfor eksikliği (hipofosfatemi); Yetersiz beslenme veya bazı sağlık koşulları sonucunda kanda bulunması gereken değerin altına düşmesine hipofosfatemi adı veriliyor.

Fosfor, yaygın olarak tüketilen gıdalarda bol miktarda bulunuyor. Paketlenmiş yiyeceklere de sentetik olarak ekleniyor. Aynı zamanda bağırsaktan iyi emildiği için eksikliği nadir olarak görülüyor.

Fosfor eksikliği nedenleri; Alkolizm, kalsiyum eksikliği, paratiroid hormonu yüksekliği, diyabet, gıdalardan çok az fosfat alımı, D vitamini eksikliği, anoreksiya

Fosfor eksikliği belirtileri; Eklem, kas ağrısı, kemiklerde güçsüzlük, iştahsızlık, sinirlilik, kaygı. halsizlik, karıncalanma, uyuşma, ciltte matlaşma, odaklanmada zorluk çekme

Fosfor yüksekliği (hiperfosfatemi); Fosfor, bazen fazla alınıp plazmada olması gereken oranın daha üzerinde bulunabilir. Bu duruma hiperfosfatemi deniliyor.

Fosfor yüksekliğinde böbrek fonksiyonları daha düşük çalışıyor. Kanda fosforun birikmesi sonucunda kemiklerinizden kalsiyum çekiliyor. Kan damarlarında, akciğerlerde, kalpte kalsiyum birikmesine yol açıyor. Kardiyovasküler hastalık, damar kireçlenmesi, kalp krizi, felç veya ölük riskini artırıyor.

Fosfor yüksekliği nedenleri nelerdir?

- Kalsiyum ve magnezyum yetersizliği, D vitamini fazlalığı gibi vitamin mineral dengesizlikleri

- Diyabetik ketoasidoz, hipoparatiroidizm,

- Böbrek ve karaciğer hastalıkları, iltihaplı hastalıklar

- Kas dokularının ani yıkımı

- Kemoterapi hastalarının kullandığı ilaçlar

- Beslenme yoluyla bu minerali içeren gıdaların fazla tüketilmesi

Kanda PHOS değer aralığı kaç olmalı?

Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne göre fosforun önerilen günlük miktarı:

* 0-6 aylık bebekler için 100 mg/gün,

* 7-12 aylık bebekler için 275 mg/gün,

* 1-8 yaş çocuklar için 460-500 mg/gün,

* 9-18 yaş ile 18 yaş altı gebe ve emzikliler için 1250 mg/gün,

* 19 yaş ve üzeri yetişkinler ile 19 yaş ve üzeri olan gebe ve emzikliler için 700 mg/gün’dür.

Düşürmek veya yükseltmek için ne yapılmalı?

Yükseltmek için; Öncelikli olarak beslenmenizi düzene sokmanız gerekiyor. Her türlü vitamin ve mineralden zengin gıdalara sahip dengeli beslenme yapmalısınız. Alkol ve stresten uzak durmalısınız.

Tam kan sayımıyla fosfor eksikliğinin temelinde yatan sorunu tespit edip, uygun tedaviye başlanabilir. Eksikliğin giderilmesi için fosfor takviyesi alabilirsiniz. Daha ileri vakalarda elektrolit şeklinde doğrudan vücudunuza enjekte edilebilir.

Süt, yoğurt, işlenmiş peynir, yumurta, dondurma, çikolata, kurutulmuş meyve, tam tahıllar, fasulye, fındık, badem, karaciğer, kırmızı et, tavuk, hindi, balık, patates, aromalı sular, gazlı içecekler, enerji içecekleri, soya sütü, sarımsak, brokoli, bezelye ve kabak çekirdeği yüksek fosforlu besinlerdir. Bu besinleri dengeli şekilde alarak fosfor seviyenizi yükseltebilirsiniz.

Düşürmek için; İlk olarak fosfor yüksekliği durumuna sebep olan etmen belirlenerek buna yönelik bir tedavi uygulanır. Gerektiğinde kalsiyum içeren gıda takviyeleri, idrar sökücü veya alüminyum hidroksit içeren bazı ilaçlar verilir.

Mineral ve fosfor bakımından yüksek süt, yumurta, karaciğer, patates, fasulye gibi gıdalar mümkün olduğunca az tüketilmelidir. Bu gıdaların yerine; Badem-pirinç sütü, yabani av hayvanları, tamamen doğal kümes hayvanları, su, katkısız meyve suları, elma, çilek, ayva, üzüm, havuç, salatalık gibi meyve ve sebzeler gibi fosfor oranı düşük gıdaları tüketebilirsiniz.