Fenerbahçe nedir?

Spor Kulüpleri ilk önce bir kuruluş (Organisation) olarak ortaya çıkarlar. Varlıklarını sürdürüp başarılı da olurlarsa, uzun yılların ardından kurum (Institution) haline gelebilirler. Ancak kurum haline gelmiş kulüpler, ulusal ve uluslararası alanda kendini kabul ettirirler. Örneğin; Real Madrid, Manchester United, Fenerbahçe gibi oluşumlar ulusal ve bir ölçüde uluslararası alanda artık kurumdurlar. Kuruluşlar nasıl kolay kaybolursa, kurumlar da o kadar zor tarih sahnesinden çekilirler.

Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş! Bazen neşe, bazen üzüntü, ama her zaman gurur ve coşku! Bu kulüpler, yaşamımızda niye bu kadar çok iz bırakmış ve halâ bırakmaktadırlar? Bunun tek cevabı ‘kurum’ olmalarıdır.

Barışın önü nasıl açılır?

Kurum olgusunu özümsemek ve kabullenmek, birbirimizi dinleyip anlamamıza destek olacak, ortak değerlerimizi hatırlamamıza yardım edip toplumumuzun bireyleri arasında sportif hatta sosyal uyum ve barışın kökleşmesinin önünü açacaktır. Unutmayalım ki, sportif alanlarda ülkemizde bu kurumların asırlardır sürdürdükleri faaliyetler sadece kurum mensuplarının üzerinde değil, tüm politikacılar, diplomatlar, iş adamları, sanat ve kültür insanlarının da üzerlerinde kalıcı izler bırakmaktadır.

Bu bağlamda Fenerbahçe bir kurum olarak belki de en güzel örneklerden bir tanesini temsil etmektedir.

'Fenerbahçe kurumu'

İki Fenerbahçeli’nin bir yüzyıl arayla dile getirdikleri bu duygular, aslında bu yazının özünü ortaya koymaktadır. 3 Temmuz’dan sonra Türk toplumunun tanık olduğu, bir kurum olarak Fenerbahçe’nin tepkisidir.

Fenerbahçe’yi, duygusal bir deyişle ‘Fenerbahçe Ateşi’ni anlamaya çalışmak; coşkuyu, sevinci ve üzüntüyü yaşarken daha bilinçli olmamıza ve düşüncelerimizi biçimlendirmeye anlamlı katkılar sağlayabilir. Aynı bağlamda diğer kurum olabilmiş spor oluşumlarını da. Bu çabada Fenerbahçe’yi resmederken, institution (kurum) ve organisation (kuruluş) tanımlarını kullanmak yerinde olacaktır.

Bir kuruluş (organisation) resmen meydana getirilmiş ve sınırları çizilmiş oluşumlardır. Kuruluşlar merkezi olarak hiyerarşik bir düzende ve kendi kurallarıyla idare edilir. Kuruluşlar fizikidir, sınırları vardır. Bir kuruluş sürekli denetime tabi olarak yönetilir ve hesap verir. Kuruluşların hafızası kurumlara göre daha sığdır. Kuruluş örnekleri olarak okullar, kulüpler, mahkemeler, piyasalar, şirketler verilebilir.

Ev kuruluş, yuvamız kurumdur

Kurum (institution) ise toplumsal düşüncede kural benzeri bir statüye sahip olan sözleşmeler, uzlaşma ve görenekler olarak tanımlanabilir. Ya da etrafında mensuplarının beklentilerinin birleştiği örtülü veya açık ilkeler, normlar, duygular ve karar verme setleri olarak tarif edilebilir. Kurumlar merkezi olarak hiyerarşik bir düzende idare edilmez, değerleri, gelenekleri ile kendi kendilerini idame ederler. Zaman ile kazanılan, zımni değerlere sahiptirler. Kuruluşa göre hafızası daha derin ve canlıdır. Kurumların sınırları yoktur ve fiziki değildirler. Örnek olarak eğitimi, spor camialarını, yasaları, ticareti, ulaşımı verebiliriz.

Yaşadığımız ev bir kuruluş, yuvamız ise bir kurumdur. Havayolu şirketleri kuruluş, ulaşım ise kurumdur. Bu doğrultuda Fenerbahçe Spor Kulübü bir kuruluş, Fenerbahçe ise bir kurumdur.
Yandaki tabloda Fenerbahçe Kurumu, içindeki FBSK ve diğer oluşumları ile birlikte ortaya konulmaya çalışılmıştır. Burada yapılmak istenen kurumu oluşturan parçaları dile getirip paylarına, niyet ve sorumluluklarına dikkat çekmektir. Olumlu ya da olumsuz öznel değerlendirmelere girilmeyecektir.

Fenerbahçe Spor Kulübü (FBSK)
Fenerbahçe Eğitim Kurumları
Fenerbahçe kongre üyeleri
Eski sporcular
Eski yöneticiler

Taraftar Dernekleri
Tribün/taraftar grupları-Dernekleşmemiş
Taraftarlar
Toplumda etkili Fenerbahçe’liler

Fenerbahçe tarihi
Fenerbahçe kültürü
Kadıköy
Anadolu

Vatanın en sevilen yeri taçlandırıldı

1907 yılında spor etkinlikleri için kurulan Fenerbahçe Spor Kulübü (FBSK) aynı zamanda Fenerbahçe kurumunun da temelini atmış, bu şekilde Yahya Kemal’in sözleriyle “Vatanın en sevilmiş ve en gerçek” yeri Fenerbahçe semti, FBSK ile taçlandırılmıştır. Bu şekilde FBSK, Fenerbahçe kurumunun liderliğini, Holding’i görevini üstlenmiştir. FBSK kurduğu Fenerium ve FBTV gibi ticari kuruluşlarla birlikte düşünülmelidir.

St.Joseph, Haydarpaşa, Maarif...

Fenerbahçe Eğitim kurumlarını düşünürken sadece FB koleji ve üniversitesini değil, her zaman Fenerbahçe’ye kaynak olmuş, en başta St. Joseph olmak üzere Haydarpaşa Lisesi, Kadıköy Sultanisi, Maarif Koleji, FB/Göztepe Lisesi ve diğerlerini de düşünmemiz ve Fenerbahçe kurumunun içindeki rollerini ve önemlerini unutmamamız gerekmektedir. Fenerbahçe Üniversitesi de yakın dönemde bu kurumlara dahil olacaktır. Son dönemlerde kurumda payları azalsa da Fenerbahçe bağlantılı eğitim kurumları mensupları her zaman Fenerbahçe kurumunda etkin olmuşlardır ve olacaklardır da. Fenerbahçe Spor Kulübü Üyeleri’ni; FBSK çatısı altında olsalar da FBSK’dan ayrı ele almak gerekecektir. Fenerbahçe Spor Kulübü Yönetimi ile üyeler, her zaman aynı çizgide bulunmayabilirler ve bu da ‘Fenerbahçe Ateşi’nin canlı kalmasını sağlar. Eski yıllarda kongre üyeleri ‘grup’lar halinde kurumda çok faaliyet göstermişlerdir.

Eski sporcular, eski yöneticiler...

Eski sporcular da Fenerbahçe kurumunda önemli paya sahiptir, son yıllarda bu payları azalsa da... Kurumun sportif, kültürel ve tarihi zeminlerinde katkıları önemli ve yönlendiricidir. Eski Fenerbahçe Spor Kulübü yöneticileri kurumda her zaman etkin olmuşlardır. Kendilerine ait bağımsız bir yapıya sahip değillerse de bazen münferiden, bazen toplu olarak kurum dinamiklerini etkilerler.

Taksim, Gümüşsuyu dernekleri...

Taraftar dernekleri Fenerbahçe taraftarlarının çatısı altında buluştukları Türkiye Cumhuriyeti Dernekler Kanunu’na göre kurulmuş oluşumlardır. 1930’lardan sonra önem kazanmışlardır. İlk önemli örnek; şimdi kapanmış olan Taksim, Gümüşsuyu Fenerbahçeliler Cemiyeti’dir. Halen de en etkin roller oynamış olanları başta 1907 Fenerbahçe Derneği olmak üzere Sarı Lacivert, Altyapı, Ünifeb, Fenerbahçeliler Derneği, FB 2000 ve diğerleridir. Yakın dönemde yurt dışı dernekleri de faaliyete geçmiştir.

En kalabalık parça, taraftarlar

Dernekleşmemiş tribün/ taraftar grupları seyyaldir ve zamanla değişikliklere uğrarlar. Fenerbahçe spor takımlarının spor alanında en istikrarlı ve dirençli takipçileridirler ve kurum içerisinde etkilidirler.

Hiç bir yerde ve grupta örgütlenmemiş taraftarlar, en kalabalık parçasıdır Fenerbahçe kurumunun. Etkileri basında, medyada, Fenerbahçe ürünleri ve hizmetlerinde kendini gösterir. Diğer Fenerbahçe kurumu oluşumlarının üstünde dolaylı etkileri vardır.

Toplum içinde etkili yerlerdeki Fenerbahçeliler, her zaman Fenerbahçe kurumunun yaşam çizgisinde bir şekilde belirleyici olmuşlardır. Mustafa Kemal Atatürk, Şehzade Ömer Faruk, Şükrü Saracoğlu, Ali Naci Karacan (son üçünü Fenerbahçe Spor Kulübü’nden ayrı olarak bu tasnif içinde düşünmek gerekir.), Muhsin Batur, Turgut Özal, Erol Simavi, İslam Çupi, Namık Sevik, Sadri Alışık gibi. (Bu konuda güncel bilgiler eklenmemiştir...) Fenerbahçe kurumu ve özellikle Fenerbahçe Spor Kulübü’nün bu grupla ilişkileri inişli çıkışlıdır.

Tarih ile samimi alış-veriş önemli

Fenerbahçe tarihi, kurumun hafızasını oluşturur Fenerbahçe kültürü ile birlikte. Bu zengin tarihin kurum mensuplarınca doğru şekilde bilinmesi çok önem taşır ve pek görkemli Fenerbahçe tarihi ile gerçek ve samimi ‘alış veriş’, bu tarihi meydana getirenlere ve anılarına saygı; ‘Fenerbahçe Ateşi’nin sönmemesi için ilk koşuldur.

Yegane hassasiyet Fenerbahçe Kurumu’nun bekasıdır

Fenerbahçe kültürü, Fenerbahçeliler’in önce Kadıköy’de sonra bütün yurt sathında; Fenerbahçe kurumu içerisinde geliştirdikleri manevi değerler ve bu değerlere ulaşmada ve gelen nesillere iletmede kullandıkları araçları kapsar. Ulusuna, devletine, çağdaş değerlere bağlılık, Atatürk sevgisi, futbol kültürü ile sınırlı kalmayan sportif-olimpik kültür ve ahlâk, Fenerbahçe ülküsüne katkı verenlere saygı, Kadıköy tutkusu, Fenerbahçe şarkıları, sloganları, marşları, filmleri, piyesleri, Fenerbahçe temalı şiir ve romanları ve Fenerbahçeli damgası taşıyan sosyal hayatta benimsenmiş adet ve gelenekleri kapsar. Fenerbahçe kültürü devamlı evrilir ve kurum mensuplarının kuruma aidiyetini güçlü tutar.

Anadolu’da kurulan ‘Fener’ler...

Fenerbahçe, mütareke yıllarından itibaren ulusun dikkatini çekmiş ve Anadolu’da büyük ilgi ve sempatizan toplamıştır. Fenerbahçe futbol takımıyla çıktığı turneler ve yaptığı yardım maçlarıyla Anadolu’daki Fenerbahçe sevgisini pekiştirmiştir. Sonucunda bir çok şehirde Fenerbahçe ve Fener adlarını taşıyan bir çok kulüp, İstanbul’daki Fenerbahçe Spor Kulübü’ne özenerek kurulmuştur.
Bu sevgi, Anadolu’da il takımlarının kuvvetlenmesiyle zayıflamışsa da, halâ çok güçlü bir kaynaktır. Fenerbahçe Spor Kulübü yönetimleri son yıllarda FBSK şubeleri ve Anadolu dernekleri vasıtasıyla bu kaynağı canlı tutma çabası içine girmiştir.

Kadıköy bağlılığı tarihe ‘saygı’dır

Kadıköy; Fenerbahçe’nin doğduğu yer olarak ve ona sunduğu aydın, kozmopolit, yurtsever mensupları ve çağdaş şehir kültürü nedeniyle hep önem taşır. Kurumun Kadıköy bağlılığı ‘mahalli’ olmayıp, tarihine ve kültürüne olan saygısının sonucudur. 1930’larda Fenerbahçe Spor Kulübü’nün bir genel kurulunda bir kulüp üyesi kalkıp diğer üyelere şunu söylemiştir;
“Fenerbahçe memlekete mal olmuş ve sevgisi yurt sathına yayılmıştır, ama unutmayın ki, tapusu Kadıköy’dedir!”

Yukarıda onu oluşturan unsurlarıyla birlikte tarif ve tasvir edilmeye çalışılan Fenerbahçe Kurumu’dur.

FBSK’nın kurum ile ilişki düzeyi...

Fenerbahçe Kurumu’nun yaşam çizgisinde; Fenerbahçe Spor Kulübü’nün Fenerbahçe Kurumu ile olan ilişkisinin düzeyi, Fenerbahçe Kurumu’nun bekasında en belirleyici unsur olmuştur. Yani Lider kuruluş Fenerbahçe Spor Kulübü’nün, parçası olduğu;

Fenerbahçe kurumu ile diyaloğunun seviyesi,
Fenerbahçe kurumuna olan saygı ve sevgisinin derecesi,
Fenerbahçe kurumunun içindeki unsurların serpilmesine yaptığı katkı,
Fenerbahçe kurumunun Fenerbahçe Spor Kulübü’ne sunduklarından yararlanılabilme kabiliyeti ile birlikte karşılığında,
Fenerbahçe kurumunun Fenerbahçe Spor Kulübü’ne olan destek, saygı ve güveninin seviyesi...
Fenerbahçe Kurumu’nun istikbalini çizer her zaman.
Fenerbahçe Spor Kulübü yönetimlerinin başarı ve başarısızlığı; diğer her türlü etmenden önce, doğrudan Fenerbahçe Kurumu ile olan ilişkisine bağlıdır ve gelecekte de öyle olacaktır.
Yegane hassasiyet, Fenerbahçe Kurumu’nun bekasıdır...

Melih Esen Cengiz

Melih Esen Cengiz kimdir?

1907 Fenerbahçe Derneği’nin kurucusu ve 1 numaralı üyesi...
Fenerbahçe Spor Kulübü Yüksek Divan Kurulu Üyesi...
Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Fair-Play komisyonu üyesi...
Asr-ı Fener kitabının yayına hazırlayıcısı ve derleyicisi...
Asr-ı Fener TV programının hazırlayıcısı ve sunucusu...
Yayımlanmış 4 romanı ve 1 tiyatro oyunu bulunan yazar-şair...