Stres yönetimi ve gevşeme terapisi

Sağlıklı yaşam, kavram olarak içinde sağlıklı beslenmekten daha fazlasını barındırıyor. Sağlıklı kalmak, iyi yaşlanmak, ömrümüzü sağlıklı geçirdiğimiz yıllarla eşitleyebilmek için beden sağlığı tek başına yeterli değil. Bedenin yanında zihin ve ruh sağlığı da olmalı. Birbirinden ayrılamaz beden, zihin ve ruh üçlüsünden herhangi birinde oluşan olumsuz bir etki eninde sonunda diğerlerini de olumsuz etkiliyor. Yediklerimiz, içtiklerimiz, maruz kaldığımız kimyasallar, egzersiz, uyku süresi, uyku kalitesi, beden, zihin ve ruh sağlığımızı etkileyen dış faktörler. Tüm bu dış etkilerin her biri vücudumuz için başlı başına stres kaynağı.

Sağlığımıza büyük tehdit

Farkına varsak da varmasak da hayatımızda;

■ Çevresel stres,
■ Duygusal stres,
■ Çalıştığımız ortamdan kaynaklanan stres,
■ Fiziksel stres (hastalıklar ve aşırı spor gibi),
■ İnsan ilişkilerindeki stres hep var.

Strese her zaman negatif anlamlar yüklenmiş. Aslında stres, vücudumuzun evrimsel olarak oluşturduğu ilkel bir ‘savaş ya da kaç’ mekanizması. Örneğin yolda yürürken birdenbire bir köpeğin saldırısına uğradığınızda bu mekanizma hayatınızı kurtarıyor. Devreye giren sempatik sinir sistemi sayesinde saniyeler içinde ‘savaş ya da kaç’ mekanizması harekete geçiyor. Bunun sonucunda

■ Kalp atış hızı artıyor.
■ Nefes alış-verişi hızlanıyor, akciğerlerdeki bronşlar genişliyor.
■ Göz bebekleri büyüyor.
■ Kaslara daha çok kan pompalanıyor.
■ Enerji depoları kaslara daha fazla enerji sağlamak için harekete geçiyor.

Tüm bu etkiler sayesinden tehlikeden kaçmak ya da kalıp mümkün oluyor. Tehlike geçince de kalp atışları ve nefes yavaşlıyor. Devreye giren parasempatik sinir sistemi kişiyi tehlikenin olmadığı sakin haline döndürüyor.

Müzminleştiyse dikkat

Problem stres reaksiyonunun anlık değil de uzun süreli olduğu durumlarda başlıyor. Eğer stres yönetiminizi iyi yapmazsanız, iki zıt kardeş gibi çalışan sempatik ve parasempatik sinir sistemlerinin dengesi bozuluyor. Sempatik sinir sistemi sürekli uyarılıyor. Sanki her an bir tehlike varmış gibi, sürekli bir alarm durumu oluşuyor. Stres hormonu kortizol tavan yapıyor. Boş bir bardak hayal edin. Hayatınızda karşılaştığınız stresler de bu bardağı dolduran su damlaları olsun. Su damlaları sürekli bardağı doldurduğunda eninde sonunda bardak taşar. İşte bardağın taşması, sağlık açısından en istenmeyen şey.

Yönetmeyi öğrenin

Bugün sizinle pratik bir stres yönetimi tekniği paylaşmak istiyorum. Bu yöntemden ben de çok faydalanıyorum. Adı 'Gevşeme Terapisi'. Beden-Zihin- Ruh üçlüsünün önemini kavrayarak stresin yol açabileceği sorunları önlemek için Harvard Tıp Fakültesinden Dr. Benson tarafından geliştirmiş. Gevşeme yönteminin merkezinde NEFES var. Bilimselliği kanıtlanmış bir yöntem. Stres bardağınızı taşmadan arada bir boşaltabilirsiniz. Sağlıklı ve bol sporlu günler dilerim.

9 adımda gevşeyin

Dr. Benson gevşeme terapisi şöyle yapılıyor:

■ Önce tekrarlamak istediğiniz bir kelime, bir dua ya da bir imge seçin.
■ Sessiz bir yerde sırtınız dik, sakin ve rahatça oturun.
■ Gözlerinizi kapatın ve nefesinize odaklanın.
■ Ayak uçlarınızdan başlayarak başınıza kadar tüm kaslarınızın olabildiğince gevşemiş olmasına özen gösterin.
■ Doğal bir şekilde nefes alın ve vermeye başlayın.
■ Nefesi burnunuzdan derince alın, aldığınız nefes karnınızda bir balon varmışcasına bu balonu şişirsin (nefes aldığınızda omuzlarınız yukarı kalkmıyor ve sadece karnınız şişiyorsa doğru yapıyorsunuz).
■ Her nefes alışta, dikkatinizi sadece nefesinize odaklayın. Nefes verirken tekrarlamak için seçtiğiniz kelime, dua veya imgeyi tekrarlayın.
■ Bu şekilde 10-20 dakika kadar devam edin. Dakikanızı kontrol etmek için gözlerinizi açabilirsiniz ama alarm kullanmanız önerilmiyor.
■ Gevşeme terapiniz bittiğinde yavaşça gözlerinizi açın ve birkaç dakika kadar kalkmadan bekleyin.

Sorularınızı yanıtlıyor

İlk Uluslararası Olimpiyat Komitesi Beslenme Uzmanı Emine Sporel Özakat sorularınızı yanıtlıyor...

emine.sporel@fanatik.com.tr